เมนู

อฏฺฐหิ ทูตงฺเคหีติ ‘‘โสตา จ โหติ สาเวตา จ อุคฺคเหตา จ ธาเรตา จ วิญฺญาเปตา จ กุสโล จ สหิตาสหิตทสฺสโน จ อกลหการโก จา’’ติ เอวํ วุตฺเตหิ อฏฺฐหิ ทูตงฺเคหิฯ เสสเมตฺถ ปาฬิโต อฏฺฐกถาโต จ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

โกสมฺพกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย สารตฺถทีปนิยํ

มหาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

จูฬวคฺค-ฏีกา

1. กมฺมกฺขนฺธกํ

ตชฺชนียกมฺมกถาวณฺณนา

[1] จูฬวคฺคสฺส ปฐเม กมฺมกฺขนฺธเก ตาว ‘‘ยฏฺฐิํ ปเวสย, กุนฺเต ปเวสยา’’ติอาทีสุ วิย สหจรณญาเยน ‘‘มญฺจา อุกฺกุฏฺฐิํ กโรนฺตี’’ติอาทีสุ วิย นิสฺสิเตสุ นิสฺสยโวหารวเสน วา ปณฺฑุกโลหิตกนิสฺสิตา ปณฺฑุกโลหิตกสทฺเทน วุตฺตาติ อาห ‘‘เตสํ นิสฺสิตกาปิ ปณฺฑุกโลหิตกาตฺเวว ปญฺญายนฺตี’’ติฯ ปฏิวทถาติ ปฏิวจนํ เทถฯ

อธมฺมกมฺมทฺวาทสกกถาวณฺณนา

[4] ตีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตนฺติ ปจฺเจกํ สมุทิเตหิ วา ตีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํฯ น หิ ติณฺณํ เอว องฺคานํ สโมธาเนน อธมฺมกมฺมํ โหติ, เอเกนปิ โหติเยวฯ ‘‘อปฺปฏิญฺญาย กตํ โหตีติ ลชฺชิํ สนฺธาย วุตฺต’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ กถิตํฯ

นนุ จ ‘‘อเทสนาคามินิยา อาปตฺติยา กตํ โหตี’’ติ อิทํ ปรโต ‘‘ตีหิ, ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ตชฺชนียกมฺมํ กเรยฺย, อธิสีเล สีลวิปนฺโน โหตี’’ติ อิมินา วิรุชฺฌติฯ อเทสนาคามินิํ อาปนฺโน หิ ‘‘อธิสีเล สีลวิปนฺโน’’ติ วุจฺจตีติ? ตตฺถ เกจิ วทนฺติ ‘‘ตชฺชนียกมฺมสฺส หิ วิเสเสน ภณฺฑนการกตฺตํ องฺค’นฺติ อฏฺฐกถายํ วุตฺตํ, ตํ ปาฬิยา อาคตนิทาเนน สเมติ, ตสฺมา สพฺพติเกสุปิ ภณฺฑนํ อาโรเปตฺวา ภณฺฑนปจฺจยา อาปนฺนาปตฺติวเสน อิทํ กมฺมํ กาตพฺพํฯ