อฏฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา

[379] ปุคฺคลาธิฏฺฐานนเยน วุตฺตนฺติ ‘‘สีมายทาน’’นฺติอาทินา วตฺตพฺเพ ‘‘สีมาย เทตี’’ติอาทิ ปุคฺคลาธิฏฺฐานนเยน วุตฺตํฯ ปริกฺเขปารหฏฺฐาเนน ปริจฺฉินฺนาติ อิมินา อปริกฺขิตฺตสฺส วิหารสฺส ธุวสนฺนิปาตฏฺฐานาทิโต ปฐมเลฑฺฑุปาตสฺส อนฺโต อุปจารสีมาติ ทสฺเสติฯ อิทานิ ทุติยเลฑฺฑุปาตสฺส อนฺโตปิ อุปจารสีมาเยวาติ ทสฺเสตุํ ‘‘อปิจา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ธุวสนฺนิปาตฏฺฐานมฺปิ ปริยนฺตคตเมว คเหตพฺพํฯ ภิกฺขุนีนํ อารามปฺปเวสนเสนาสนาปุจฺฉนาทิ ปริวาสมานตฺตาโรจนวสฺสจฺเฉทนิสฺสยเสนาสนคฺคาหาทิ วิธานนฺติ อิทํ สพฺพํ อิมิสฺสาเยว อุปจารสีมาย วเสน เวทิตพฺพํฯ ลาภตฺถาย ฐปิตสีมา ลาภสีมาฯ สมานสํวาสอวิปฺปวาสสีมาสุ ทินฺนสฺส อิทํ นานตฺตํ – ‘‘อวิปฺปวาสสีมาย ทมฺมี’’ติ ทินฺนํ คามฏฺฐานํ น ปาปุณาติฯ กสฺมา? ‘‘ฐเปตฺวา คามญฺจ คามูปจารญฺจา’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ‘‘สมานสํวาสกสีมาย ทมฺมี’’ติ ทินฺนํ ปน คาเม ฐิตานมฺปิ ปาปุณาตีติฯ

พุทฺธาธิวุตฺโถติ พุทฺเธน ภควตา อธิวุตฺโถฯ เอกสฺมินฺติ เอกสฺมิํ วิหาเรฯ ปากวฏฺฏนฺติ ทานวฏฺฏํฯ วตฺตตีติ ปวตฺตติฯ ปํสุกูลิกานมฺปิ วฏฺฏตีติ ‘‘ตุยฺหํ เทมา’’ติ อวตฺวา ‘‘ภิกฺขูนํ เทม, เถรานํ เทมา’’ติ วุตฺตตฺตา ปํสุกูลิกานํ วฏฺฏติฯ วิจาริตเมวาติ อุปาหนตฺถวิกาทีนมตฺถาย วิจาริตเมวฯ

อุปฑฺฒํ ทาตพฺพนฺติ ยํ อุภโตสงฺฆสฺส ทินฺนํ, ตโต อุปฑฺฒํ ภิกฺขูนํ, อุปฑฺฒํ ภิกฺขุนีนํ ทาตพฺพํฯ สเจปิ เอโก ภิกฺขุ โหติ เอกา วา ภิกฺขุนี, อนฺตมโส อนุปสมฺปนฺนสฺสปิ อุปฑฺฒเมว ทาตพฺพํฯ ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ภิกฺขุนีนญฺจ ตุยฺหญฺจา’’ติ วุตฺเต ปน ปุคฺคโล วิสุํ น ลภตีติ อิทํ อฏฺฐกถาปมาเณเนว คเหตพฺพํฯ น เหตฺถ วิเสสการณํ อุปลพฺภติฯ ตถา หิ ‘‘อุภโตสงฺฆสฺส จ ตุยฺหญฺจ ทมฺมี’’ติ วุตฺเต สามญฺญวิเสสวจเนหิ สงฺคหิตตฺตา ยถา ปุคฺคโล วิสุํ ลภติ, เอวมิธาปิ ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ตุยฺหญฺจา’’ติ สามญฺญวิเสสวจนสพฺภาวโต ภวิตพฺพเมว วิสุํ ปุคฺคลปฏิวีเสนาติ วิญฺญายติ, ตสฺมา อฏฺฐกถาวจนเมเวตฺถ ปมาณํฯ

ปาปุณนฏฺฐานโต เอกเมว ลภตีติ อตฺตโน วสฺสคฺเคน ปตฺตฏฺฐานโต เอกเมว โกฏฺฐาสํ ลภติฯ ตตฺถ การณมาห ‘‘กสฺมา? ภิกฺขุสงฺฆคฺคหเณน คหิตตฺตา’’ติ, ภิกฺขุสงฺฆคฺคหเณเนว ปุคฺคลสฺสปิ คหิตตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ ภิกฺขุสงฺฆสฺส หราติ วุตฺเตปิ หริตพฺพนฺติ อีทิสํ คิหิเวยฺยาวจฺจํ น โหตีติ กตฺวา วุตฺตํฯ

ลกฺขณญฺญู วทนฺตีติ อิทํ สนฺนิฏฺฐานวจนํ, อฏฺฐกถาสุ อนาคตตฺตา ปน เอวํ วุตฺตํฯ พหิอุปจารสีมายํ…เป.… สพฺเพสํ ปาปุณาตีติ ยตฺถ กตฺถจิ วุตฺถวสฺสานํ สพฺเพสํ ปาปุณาตีติ อธิปฺปาโยฯ เตเนว มาติกาฏฺฐกถายมฺปิ (กงฺขา. อฏฺฐ. อกาลจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา) ‘‘สเจ ปน พหิอุปจารสีมายํ ฐิโต ‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺสา’ติ วทติ, ยตฺถ กตฺถจิ วุตฺถวสฺสานํ สพฺเพสํ สมฺปตฺตานํ ปาปุณาตี’’ติ วุตฺตํฯ คณฺฐิปเทสุ ปน ‘‘วสฺสาวาสสฺส อนนุรูเป ปเทเส ฐตฺวา วุตฺตตฺตา วสฺสํวุตฺถานํ อวุตฺถานญฺจ สพฺเพสํ ปาปุณาตี’’ติ วุตฺตํ, ตํ น คเหตพฺพํฯ น หิ ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺส ทมฺมี’’ติ วุตฺเต อวุตฺถวสฺสานํ ปาปุณาติฯ เอวํ วทตีติ ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺส ทมฺมี’’ติ วทติฯ อุทฺเทสํ คเหตุํ อาคโตติ ตสฺส สนฺติเก อุทฺเทสํ อคหิตปุพฺพสฺสปิ อุทฺเทสํ คณฺหิสฺสามีติ อาคตกาลโต ปฏฺฐาย อนฺเตวาสิกภาวูปคมนโต วุตฺตํฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

อฏฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จีวรกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. จมฺเปยฺยกฺขนฺธกํ

กสฺสปโคตฺตภิกฺขุวตฺถุกถาวณฺณนา

[380] จมฺเปยฺยกฺขนฺธเก จมฺปายนฺติ เอวํนามเก นคเรฯ ตสฺส หิ นครสฺส อารามโปกฺขรณีอาทีสุ เตสุ เตสุ ฐาเนสุ จมฺปกรุกฺขาว อุสฺสนฺนา อเหสุํ, ตสฺมา ‘‘จมฺปา’’ติ สงฺขํ อคมาสิฯ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเรติ ตสฺส จมฺปานครสฺส อวิทูเร คคฺคราย นาม ราชมเหสิยา ขณิตตฺตา ‘‘คคฺครา’’ติ ลทฺธโวหารา โปกฺขรณี อตฺถิ, ตสฺสา ตีเร สมนฺตโต นีลาทิปญฺจวณฺณกุสุมปฏิมณฺฑิตํ มหนฺตํ จมฺปกวนํ, ตสฺมิํ ภควา กุสุมคนฺธสุคนฺเธ จมฺปกวเน วิหรติฯ ตํ สนฺธาย ‘‘คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร’’ติ วุตฺตํฯ ตนฺติพทฺโธติ ตนฺติ วุจฺจติ พฺยาปาโร, ตตฺถ พทฺโธ ปสุโต อุสฺสุกฺกํ อาปนฺโนติ อตฺโถ, ตสฺมิํ อาวาเส อกตํ เสนาสนํ กโรติ, ชิณฺณํ ปฏิสงฺขโรติ, กเต อิสฺสโร โหตีติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘ตสฺมิํ อาวาเส กตฺตพฺพตฺตา ตนฺติปฏิพทฺโธ’’ติ, กตฺตพฺพกมฺเม อุสฺสาหมาปนฺโนติ อตฺโถฯ

ญตฺติวิปนฺนกมฺมาทิกถาวณฺณนา

[385-387] ปฏิกฺโกสนฺเตสูติ นิวาเรนฺเตสุฯ หาปนํ วา อญฺญถา กรณํ วา นตฺถีติ ญตฺติกมฺมสฺส เอกาย เอว ญตฺติยา กตฺตพฺพตฺตา ตโต หาปนํ น สมฺภวติ, อนุสฺสาวนาย อภาวโต ปจฺฉา ญตฺติฐปนวเสน ทฺวีหิ ญตฺตีหิ กรณวเสน จ อญฺญถา กรณํ นตฺถิฯ

จตุวคฺคกรณาทิกถาวณฺณนา

[389] อุกฺเขปนียกมฺมกโต กมฺมนานาสํวาสโก, อุกฺขิตฺตานุวตฺตโก ลทฺธินานาสํวาสโกฯ