เมนู

2. อุโปสถกฺขนฺธกํ

สนฺนิปาตานุชานนาทิกถาวณฺณนา

[132] อุโปสถกฺขนฺธเก ตรนฺติ ปฺลวนฺติ เอตฺถ พาลาติ ติตฺถํฯ อิโตติ อิมสฺมิํ สาสเน ลทฺธิโตฯ ตํ กเถนฺตีติ ‘‘อิมสฺมิํ นาม ทิวเส มุหุตฺเต วา อิทํ กตฺตพฺพ’’นฺติอาทินา กเถนฺติฯ

[134] ‘‘สุณาตุ เม ภนฺเต’’ติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ มาติกาฏฺฐกถายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. นิทานวณฺณนา) วิตฺถารโต อาคตเมวาติ น อิธ วิตฺถารยิสฺสาม, อตฺถิเกหิ ปน ตโตเยว คเหตพฺพํฯ

[135] อาปชฺชิตฺวา วา วุฏฺฐิโตติ เอตฺถ อาโรจิตาปิ อาปตฺติ อสนฺตี นาม โหตีติ เวทิตพฺพํฯ เตเนว มาติกาฏฺฐกถายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. นิทานวณฺณนา) วุตฺตํ ‘‘ยสฺส ปน เอวํ อนาปนฺนา วา อาปตฺติ อาปชฺชิตฺวา จ ปน วุฏฺฐิตา วา เทสิตา วา อาโรจิตา วา, ตสฺส สา อาปตฺติ อสนฺตี นาม โหตี’’ติฯ มุสาวาโท นาม วจีเภทปจฺจยา โหตีติ อาห ‘‘น มุสาวาทลกฺขเณนา’’ติฯ ภควโต ปน วจเนนาติ สมฺปชานมุสาวาเท กิํ โหติ? ‘‘ทุกฺกฏํ โหตี’’ติ อิมินา วจเนนฯ วจีทฺวาเร อกิริยสมุฏฺฐานา อาปตฺติ โหตีติ ยสฺมา ยสฺส ภิกฺขุโน อธมฺมิกาย ปฏิญฺญาย ตุณฺหีภูตสฺส นิสินฺนสฺส มโนทฺวาเร อาปตฺติ นาม นตฺถิ, ยสฺมา ปน อาวิ กาตพฺพํ น อาวิ อกาสิ, เตนสฺส วจีทฺวาเร อกิริยสมุฏฺฐานา อาปตฺติ โหติฯ

วาจาติ วาจาย, ย-การโลเปนายํ นิทฺเทโสฯ เกนจิ มนุเชน วาจาย อนาลปนฺโตติ โยเชตพฺพํฯ คิรํ โน จ ปเร ภเณยฺยาติ ‘‘อิเม โสสฺสนฺตี’’ติ ปรปุคฺคเล สนฺธาย สทฺทมฺปิ น นิจฺฉาเรยฺยฯ อาปชฺเชยฺย วาจสิกนฺติ วาจโต สมุฏฺฐิตํ อาปตฺติํ อาปชฺเชยฺยฯ

อนฺตรายกโรติ วิปฺปฏิสารวตฺถุตาย ปาโมชฺชาทิสมฺภวํ นิวาเรตฺวา ปฐมชฺฌานาทีนํ อธิคมาย อนฺตรายกโรฯ