อปตฺตกาทิวตฺถุกถาวณฺณนา

[118] อญฺเญ วา ภิกฺขู ทาตุกามา โหนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ อนามฏฺฐปิณฺฑปาตนฺติ อคฺคหิตอคฺคํ ปิณฺฑปาตํฯ สามเณรภาคสมโก อามิสภาโคติ เอตฺถ กิญฺจาปิ สามเณรานํ อามิสภาคสฺส สมกเมว ทิยฺยมานตฺตา วิสุํ สามเณรภาโค นาม นตฺถิ, เหฏฺฐา คจฺฉนฺตํ ปน ภตฺตํ กทาจิ มนฺทํ ภเวยฺย, ตสฺมา อุปริ อคฺคเหตฺวา สามเณรปาฬิยาว คเหตฺวา ทาตพฺโพติ อธิปฺปาโยฯ นิยตปพฺพชฺชสฺเสว จายํ ภาโค ทียติฯ เตเนว ‘‘อปกฺกํ ปตฺต’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ

อปตฺตกาทิวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

หตฺถจฺฉินฺนาทิวตฺถุกถาวณฺณนา

[119] อชปทเกติ อชปทสณฺฐาเน ปเทเสฯ พฺรหฺมุชุคตฺโตติ พฺรหฺมา วิย อุชุคตฺโตฯ อวเสโส สตฺโตติ อิมินา ลกฺขเณน รหิตสตฺโตฯ เอเตน ฐเปตฺวา มหาปุริสํ จกฺกวตฺติญฺจ อิตเร สตฺตา ขุชฺชปกฺขิกาติ ทสฺเสติฯ เยภุยฺเยน หิ สตฺตา ขนฺเธ กฏิยํ ชาณูสูติ ตีสุ ฐาเนสุ นมนฺติฯ เต กฏิยํ นมนฺตา ปจฺฉโต นมนฺติ, อิตเรสุ ทฺวีสุ ฐาเนสุ นมนฺตา ปุรโต นมนฺติฯ ทีฆสรีรา ปน เอเกน ปสฺเสน วงฺกา โหนฺติ, เอเก มุขํ อุนฺนาเมตฺวา นกฺขตฺตานิ คณยนฺตา วิย จรนฺติ, เอเก อปฺปมํสโลหิตา สูลสทิสา โหนฺติ, เอเก ปุรโต ปพฺภารา โหนฺติ, ปเวธมานา คจฺฉนฺติฯ ปริวฏุโมติ สมนฺตโต วฏฺฏโลฯ

อฏฺฐิสิราจมฺมสรีโรติ อฏฺฐิสิราจมฺมมตฺตสรีโรฯ กปฺปสีโสติ ทฺวิธาภูตสีโสฯ เกกโรติ ติริยํ ปสฺสนฺโตฯ ‘‘อุทกตารกา นาม อุทกปุพฺพุฬ’’นฺติ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ อกฺขิตารกาติ อกฺขิภณฺฑกาฯ นิปฺปขุมกฺขีติ อกฺขิทลโลเมหิ วิรหิตอกฺขิโกฯ ปขุม-สทฺโท หิ โลเก อกฺขิทลโลเมสุ นิรุฬฺโหฯ ปฏงฺคมณฺฑูโก นาม มหามุขมณฺฑูโกฯ เอฬมุโขติ นิจฺจปคฺฆรณกลาลมุโขฯ สพฺพญฺเจตนฺติ ‘‘กจฺฉุคตฺโต วา’’ติอาทิํ สนฺธาย วทติฯ วาตณฺฑิโกติ อณฺฑเกสุ วุทฺธิโรเคน สมนฺนาคโตฯ

วิกโฏติ ติริยํ คมนปาเทหิ สมนฺนาคโต, ยสฺส จ จงฺกมโต ชาณุกา พหิ คจฺฉนฺติฯ ปณฺโหติ ปจฺฉโต ปริวตฺตปาเทหิ สมนฺนาคโต, ยสฺส จงฺกมโต ชาณุกา อนฺโต ปวิสนฺติฯ

กุทณฺฑปาทตาย การณํ วิภาเวติ ‘‘มชฺเฌ สงฺกุฏิตปาทตฺตา’’ติฯ อคฺเค สงฺกุฏิตปาทตฺตาติ กุณฺฑปาทตาย การณนิทสฺสนํฯ กุณฺฑปาทสฺเสว คมนสภาวํ วิภาเวติ ‘‘ปิฏฺฐิปาทคฺเคน จงฺกมนฺโต’’ติฯ มมฺมนนฺติ ขลิตวจนํฯ โย เอกเมว อกฺขรํ จตุปญฺจกฺขตฺตุํ วทติ, ตสฺเสตํ อธิวจนํฯ

หตฺถจฺฉินฺนาทิวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อลชฺชีนิสฺสยวตฺถุกถาวณฺณนา

[120] นิสฺสยปฏิสํยุตฺตวตฺถูสุ ภิกฺขูหิ สมาโน สีลาทิคุณภาโค อสฺสาติ ภิกฺขุสภาโค, ตสฺส ภาโว ภิกฺขุสภาคตาฯ ทฺเว ตีณิ ทิวสานิ วสิตฺวา คนฺตุกาเมน อนิสฺสิเตน วสิตพฺพนฺติ เอตฺถ ‘‘ยาว ภิกฺขุสภาคตํ ชานามี’’ติ อาโภคํ วินาปิ อนิสฺสิเตน วสิตุํ วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ ภิกฺขุสภาคตํ ปน ชานนฺโต ‘‘สฺเว คมิสฺสามิ, กิํ เม นิสฺสเยนา’’ติ อรุณํ อุฏฺฐเปตุํ น ลภติฯ ‘‘ปุรารุณา อุฏฺฐหิตฺวาว คมิสฺสามี’’ติ อาโภเคน สยนฺตสฺส สเจ อรุโณ อุคฺคจฺฉติ, วฏฺฏติฯ ‘‘สตฺตาหํ วสิสฺสามี’’ติ อาลยํ กโรนฺเตน ปน นิสฺสโย คเหตพฺโพติ ‘‘สตฺตาหมตฺตํ วสิสฺสามิ, กิํ ภิกฺขุสภาคตาชานเนนา’’ติ ชานเน ธุรํ นิกฺขิปิตฺวา วสิตุํ น ลภติ, ภิกฺขุสภาคตํ อุปปริกฺขิตฺวา นิสฺสโย คเหตพฺโพติ อตฺโถฯ