ภุตฺตาวินฺติ ภุตฺตวนฺตํ ฯ โอนีตปตฺตปาณินฺติ ปตฺตโต โอนีตปาณิํ, อปนีตหตฺถนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ‘‘โอนิตฺตปตฺตปาณิ’’นฺติปิ ปาโฐ, ตสฺสตฺโถ – โอนิตฺตํ นานาภูตํ วินาภูตํ ปตฺตํ ปาณิโต อสฺสาติ โอนิตฺตปตฺตปาณิ, ตํ โอนิตฺตปตฺตปาณิํ, หตฺเถ จ ปตฺตญฺจ โธวิตฺวา เอกมนฺตํ ปตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา นิสินฺนนฺติ อตฺโถฯ เอกมนฺตํ นิสีทิํสูติ ภควนฺตํ เอวํภูตํ ญตฺวา เอกสฺมิํ โอกาเส นิสีทิํสูติ อตฺโถฯ ธมฺมิยา กถายาติอาทีสุ ตงฺขณานุรูปาย ธมฺมิยา กถาย ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกอตฺถํ สนฺทสฺเสตฺวา กุสเล จ ธมฺเม สมาทเปตฺวา ตตฺถ จ นํ สมุตฺเตเชตฺวา สอุสฺสาหํ กตฺวา ตาย จ สอุสฺสาหตาย อญฺเญหิ จ วิชฺชมานคุเณหิ สมฺปหํเสตฺวา ธมฺมรตนวสฺสํ วสฺสิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิฯ

ยสสฺส ปพฺพชฺชากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุคิหิสหายปพฺพชฺชากถาวณฺณนา

[30] อิทานิ ตสฺส สหายานํ ปพฺพชฺชํ ทสฺเสนฺโต ‘‘อสฺโสสุํ โข’’ติอาทิมาหฯ ตตฺรายํ อนุตฺตานปทวณฺณนา – เสฏฺฐิโน จ อนุเสฏฺฐิโน จ เยสํ กุลานํ ตานิ เสฏฺฐานุเสฏฺฐีนิ กุลานิ, เตสํ เสฏฺฐานุเสฏฺฐีนํ กุลานํ, ปเวณิวเสน อาคเตหิ เสฏฺฐีหิ จ อนุเสฏฺฐีหิ จ สมนฺนาคตานํ กุลานนฺติ อตฺโถฯ วิมโลติอาทีนิ เตสํ ปุตฺตานํ นามานิฯ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวาติ เกสญฺจ มสฺสุญฺจ โอโรเปตฺวาฯ กาสายานิ วตฺถานีติ กสายรสปีตานิ พฺรหฺมจริยํ จรนฺตานํ อนุจฺฉวิกานิ วตฺถานิฯ โอรโกติ อูนโก ลามโกฯ เสสเมตฺถ วุตฺตนยเมวฯ

จตุคิหิสหายปพฺพชฺชากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺญาสคิหิสหายปพฺพชฺชากถาวณฺณนา

[31] ปญฺญาสมตฺตานํ คิหิสหายานํ ปพฺพชฺชายปิ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ วุตฺตเมวฯ อิเมสํ ปน สพฺเพสํ ปุพฺพโยโค วตฺตพฺโพติ ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘ยสอาทีนํ กุลปุตฺตานํ อยํ ปุพฺพโยโค’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ วคฺคพนฺธเนนาติ คณพนฺธเนน, เอกีภูตาติ วุตฺตํ โหติฯ อนาถสรีรานีติ อนาถานิ มตกเฬวรานิฯ ปฏิชคฺคนฺตาติ พหิ นีหริตฺวา ฌาเปนฺตาฯ

ปญฺญาสคิหิสหายปพฺพชฺชากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มารกถาวณฺณนา

[32] อิทานิ สรณคมนูปสมฺปทํ ทสฺเสตุํ ‘‘อถ โข ภควา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺรายํ อนุปุพฺพปทวณฺณนา (สํ. นิ. อฏฺฐ. 1.1.141) – มุตฺตาหนฺติ มุตฺโต อหํฯ จาริกนฺติ อนุปุพฺพคมนจาริกํ, คามนิคมราชธานีสุ อนุกฺกเมน คมนสงฺขาตํ จาริกนฺติ อตฺโถฯ จรถาติ ทิวสํ โยชนปรมํ คจฺฉนฺตา จรถฯ มา เอเกน ทฺเว อคมิตฺถาติ เอเกน มคฺเคน ทฺวีสุ คเตสุ เอกสฺมิํ ธมฺมํ เทเสนฺเต เอเกน ตุณฺหีภูเตน ฐาตพฺพํ โหติ, ตสฺมา เอวมาหฯ อาทิกลฺยาณนฺติ อาทิมฺหิ กลฺยาณํ สุนฺทรํ ภทฺทกํ, ตถา มชฺฌปริโยสาเนสุฯ อาทิมชฺฌปริโยสานญฺจ นาเมตํ สาสนสฺส จ เทสนาย จ วเสน ทุพฺพิธํฯ ตตฺถ สาสนสฺส สีลํ อาทิ, สมถวิปสฺสนามคฺคา มชฺฌํ, ผลนิพฺพานานิ ปริโยสานํฯ สีลสมาธโย วา อาทิ, วิปสฺสนามคฺคา มชฺฌํ, ผลนิพฺพานานิ ปริโยสานํฯ สีลสมาธิวิปสฺสนา วา อาทิ, มคฺโค มชฺฌํ, ผลนิพฺพานานิ ปริโยสานํฯ เทสนาย ปน จตุปฺปทิกคาถาย ตาว ปฐมปาโท อาทิ, ทุติยตติยา มชฺฌํ, จตุตฺโถ ปริโยสานํฯ ปญฺจปทฉปฺปทานํ ปฐมปาโท อาทิ, อวสานปาโท ปริโยสานํ, เสสา มชฺฌํฯ เอกานุสนฺธิกสฺส สุตฺตสฺส นิทานํ อาทิ, อิทมโวจาติ ปริโยสานํ, เสสํ มชฺฌํฯ อเนกานุสนฺธิกสฺส สุตฺตสฺส มชฺเฌ พหุกมฺปิ อนุสนฺธิ มชฺฌเมว, นิทานํ อาทิ, อิทมโวจาติ ปริโยสานํฯ สาตฺถนฺติ สาตฺถกํ กตฺวา เทเสถฯ สพฺยญฺชนนฺติ พฺยญฺชเนหิ เจว ปเทหิ จ ปริปูรํ กตฺวา เทเสถฯ เกวลปริปุณฺณนฺติ สกลปริปุณฺณํฯ ปริสุทฺธนฺติ นิรุปกฺกิเลสํฯ พฺรหฺมจริยนฺติ สิกฺขตฺตยสงฺคหํ สาสนพฺรหฺมจริยํฯ ปกาเสถาติ อาวิ กโรถฯ