เมนู

5. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ (ภิกฺขุนีวิภงฺควณฺณนา)

ปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา

[1228] ปาฏิเทสนียา นาม เย อฏฺฐ ธมฺมา สงฺเขเปเนว สงฺคหํ อารุฬฺหาติ สมฺพนฺโธฯ ปาฬิวินิมุตฺตเกสูติ ปาฬิยํ อนาคเตสุ สปฺปิอาทีสุฯ

ปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาฏิเทสนียกณฺฑํ นิฏฺฐิตํฯ

เย ปน ปญฺจสตฺตติ เสขิยา ธมฺมา อุทฺทิฏฺฐา, เย จ เตสํ อนนฺตรา สตฺตาธิกรณวฺหยา ธมฺมา อุทฺทิฏฺฐาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ เตสนฺติ เตสํ เสขิยานํฯ สตฺตาธิกรณวฺหยาติ สตฺตาธิกรณสมถสงฺขาตาฯ ตํ อตฺถวินิจฺฉยํ ตาทิสํเยว ยสฺมา วิทู วทนฺตีติ อตฺโถฯ

ยถา นิฏฺฐิตาติ สมฺพนฺโธฯ สพฺพาสวปหํ มคฺคนฺติ สพฺพาสววิฆาตกํ อรหตฺตมคฺคํ ปตฺวา สสนฺตาเน อุปฺปาเทตฺวาฯ ปสฺสนฺตุ นิพฺพุตินฺติ มคฺคญาณโลจเนน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรนฺตุ, ปปฺโปนฺตูติ วา ปาโฐฯ ตตฺถ นิพฺพุตินฺติ ขนฺธปรินิพฺพานํ คเหตพฺพํฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย สารตฺถทีปนิยํฯ

ภิกฺขุนีวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุภโตวิภงฺคฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปาจิตฺติยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

มหาวคฺค-ฏีกา

1. มหาขนฺธกํ

โพธิกถาวณฺณนา

อิทานิ อุภโตวิภงฺคานนฺตรํ สงฺคหมาโรปิตสฺส มหาวคฺคจูฬวคฺคสงฺคหิตสฺส ขนฺธกสฺส อตฺถสํวณฺณนํ อารภิตุกาโม ‘‘อุภินฺนํ ปาติโมกฺขาน’’นฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ อุภินฺนํ ปาติโมกฺขานนฺติ อุภินฺนํ ปาติโมกฺขวิภงฺคานํฯ ปาติโมกฺขคฺคหเณน เหตฺถ เตสํ วิภงฺโค อเภเทน คหิโตฯ ยํ ขนฺธกํ สงฺคายิํสูติ สมฺพนฺโธฯ ขนฺธานํ สมูโห ขนฺธโก, ขนฺธานํ วา ปกาสนโต ทีปนโต ขนฺธโกฯ ‘‘ขนฺธา’’ติ เจตฺถ ปพฺพชฺชุปสมฺปทาทิวินยกมฺมสงฺขาตา จาริตฺตวาริตฺตสิกฺขาปทสงฺขาตา จ ปญฺญตฺติโย อธิปฺเปตาฯ ปพฺพชฺชาทีนิ หิ ภควตา ปญฺญตฺตตฺตา ‘‘ปญฺญตฺติโย’’ติ วุจฺจนฺติฯ ปญฺญตฺติยญฺจ ขนฺธสทฺโท ทิสฺสติ ‘‘ทารุกฺขนฺโธ อคฺคิกฺขนฺโธ’’ติอาทีสุ วิยฯ อปิจ ภาคราสฏฺฐตาเปตฺถ ยุชฺชติเยว ตาสํ ปญฺญตฺตีนํ ภาคโต ราสิโต จ วิภตฺตตฺตาฯ ขนฺธโกวิทาติ ปญฺญตฺติภาคราสฏฺฐวเสน ขนฺธฏฺเฐ โกวิทาฯ

ปทภาชนีเย เยสํ ปทานํ อตฺถา เยหิ อฏฺฐกถานเยหิ ปกาสิตาติ โยเชตพฺพํฯ เต เจ ปุน วเทยฺยามาติ เต เจ อฏฺฐกถานเย ปุนปิ วเทยฺยามฯ อถ วา ปทภาชนีเย เยสํ ปทานํ เย อตฺถา เหฏฺฐา ปกาสิตา, เต เจ อตฺเถ ปุน วเทยฺยามาติ โยเชตพฺพํฯ อิมสฺมิํ ปกฺเข หิ-สทฺโท ปทปูรเณ ทฏฺฐพฺโพฯ ปริโยสานนฺติ สํวณฺณนาปริโยสานํฯ อุตฺตานา เจว เย อตฺถาติ เย อตฺถา ปุพฺเพ อปกาสิตาปิ อุตฺตานา อคมฺภีราฯ