8. อจฺเจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา

[646] อฏฺฐเม อสมฺโมหตฺถนฺติ ทสาหานาคตปเท อสมฺโมหตฺถํฯ ปฐมปทสฺสาติ ทสาหานาคตปทสฺสฯ ตานิ ทิวสานีติ เตสุ ทิวเสสุฯ อุปฺปชฺเชยฺยาติ สงฺฆโต วา คณโต วา อุชุกํ อตฺตโนเยว วา อุปฺปชฺเชยฺยฯ ปญฺจมิโตติ เอตฺถ วสฺสํ วสนฺตสฺส สงฺฆสฺส ปญฺจมิโต ปุพฺเพ อุปฺปนฺนํ อจฺเจกจีวรํ ปญฺจมิยํ วิภชิตฺวา คหิตํ อจฺเจกจีวรปริหารเมว ลภติฯ อุชุกํ อตฺตโนเยว อุปฺปนฺนํ เจ, ปญฺจมิยํ อุปฺปนฺนเมว อจฺเจกจีวรปริหารํ ลภติ, น ตโต ปุพฺเพติ ทฏฺฐพฺพํฯ

สทฺธามตฺตกนฺติ ธมฺมสฺสวนาทีหิ ตงฺขณุปฺปนฺนํ สทฺธามตฺตกํฯ อาโรจิตํ จีวรนฺติ อาโรเจตฺวา ทินฺนจีวรํฯ ฉฏฺฐิยํ อุปฺปนฺนจีวรสฺส เอกาทสโม อรุโณ จีวรกาเล อุฏฺฐาตีติ อาห ‘‘ฉฏฺฐิโต ปฏฺฐายา’’ติอาทิฯ ฐปิตจีวรมฺปีติ ปธานจีวรทสฺสนมุเขน สพฺพมฺปิ อติเรกจีวรํ วุตฺตํฯ อถ ‘‘จีวรมาเสปิ อติเรกจีวรํ นิกฺขิปิตุํ วฏฺฏตี’’ติ อิทํ กุโต ลทฺธนฺติ เจ? ‘‘วิสุํ อนนุญฺญาเตปิ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท ‘จีวรกาลสมโย นาม อนตฺถเต กถิเน วสฺสานสฺส ปจฺฉิโม มาโส, อตฺถเต กถิเน ปญฺจ มาสา’ติ วทนฺเตน ตติยกถินสิกฺขาปเท ‘อกาลจีวรํ นาม อนตฺถเต กถิเน เอกาทสมาเส อุปฺปนฺนํ, อตฺถเต กถิเน สตฺตมาเส อุปฺปนฺน’นฺติ วทนฺเตน จ อนุญฺญาตเมว โหตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘อฏฺฐกถาวจนปฺปมาเณน คเหตพฺพ’’นฺติ จ เกจิฯ

[650] อิทานิ ปฐมกถินาทิสิกฺขาปเทหิ ตสฺส ตสฺส จีวรสฺส ลพฺภมานํ ปริหารํ อิเธว อุปสํหริตฺวา ทสฺเสนฺโต ‘‘อิติ อติเรกจีวรสฺส ทสาหํ ปริหาโร’’ติอาทิมาหฯ ‘‘อนตฺถเต กถิเน เอกาทสทิวสาธิโก มาโส, อตฺถเต กถิเน เอกาทสทิวสาธิกา ปญฺจ มาสา’’ติ อยเมว ปาโฐ คเหตพฺโพฯ เกจิ ปเนตฺถ ‘‘กามญฺเจส ‘ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’นฺติ อิมินาว สิทฺโธ, อฏฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน อปุพฺพํ วิย อตฺถํ ทสฺเสตฺวา สิกฺขาปทํ ฐปิต’’นฺติ ปาฐํ วตฺวา ‘‘ทสทิวสาธิโก มาโส, ทสทิวสาธิกา ปญฺจ มาสาติ ปาเฐน ภวิตพฺพ’’นฺติ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพํ ตสฺส ปมาทปาฐตฺตาฯ น หิ ทสาเหน อสมฺปตฺตาย กตฺติกเตมาสิกปุณฺณมาย จีวรกาลโต ปุพฺเพ ทส ทิวสา อธิกา โหนฺติฯ เอวญฺหิ สติ ‘‘นวาหานาคตํ กตฺติกเตมาสิกปุณฺณม’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ

มาติกาฏฺฐกถายมฺปิ (กงฺขา. อฏฺฐ. อจฺเจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา) ‘‘ปวารณมาสสฺส ชุณฺหปกฺขปญฺจมิโต ปฏฺฐาย อุปฺปนฺนสฺส จีวรสฺส นิธานกาโล ทสฺสิโต โหตี’’ติ วตฺวา ‘‘กามญฺเจส ‘ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’นฺติ อิมินาว สิทฺโธ, อฏฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน อปุพฺพํ วิย อตฺถํ ทสฺเสตฺวา สิกฺขาปทํ ฐปิต’’นฺติ ปาโฐ ทสฺสิโต, โสปิ ปมาทปาโฐเยวฯ ‘‘ชุณฺหปกฺขปญฺจมิโต ปฏฺฐายา’’ติ จ วุตฺตตฺตา ตตฺเถว ปุพฺพาปรวิโรโธปิ สิยา, ฉฏฺฐิโต ปฏฺฐายาติ วตฺตพฺพํฯ เอวญฺหิ สติ ‘‘ทสาหปรมสิกฺขาปเทเนว สิทฺธ’’นฺติ สกฺกา วตฺตุํฯ อิมเมว จ ปมาทปาฐํ คเหตฺวา ภทนฺตพุทฺธทตฺตาจริเยน จ –

‘‘ตสฺสาจฺจายิกวตฺถสฺส, กถิเน ตุ อนตฺถเต;

ปริหาเรกมาโสว, ทสาหปรโม มโตฯ

‘‘อตฺถเต กถิเน ตสฺส, ปญฺจ มาสา ปกาสิตา;

ปริหาโร มุนินฺเทน, ทสาหปรมา ปนา’’ติฯ –

วุตฺตํฯ

อจฺเจกจีวรกาเล อุปฺปนฺนตฺตา ‘‘อจฺเจกจีวรสทิเส’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ปญฺจมิยํ อุปฺปนฺนํ อนจฺเจกจีวรํ ทสาหํ อติกฺกามยโต จีวรกาลโต ปุพฺเพเยว อาปตฺติ โหติ, น จีวรกาลาติกฺกเม, ตสฺมา จีวรกาลาติกฺกเม ปุน อาปชฺชิตพฺพาย อาปตฺติยา อภาวํ สนฺธาย ‘อนจฺเจกจีวเร อนจฺเจกจีวรสญฺญี อนาปตฺตี’ติ วุตฺต’’นฺติ ตีสุปิ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ วิกปฺปนุปคปจฺฉิมปฺปมาณสฺส อจฺเจกจีวรสฺส อตฺตโน สนฺตกตา, ทสาหานาคตาย กตฺติกเตมาสิกปุณฺณมาย อุปฺปนฺนภาโว, อนธิฏฺฐิตอวิกปฺปิตตา, จีวรกาลาติกฺกโมติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

อจฺเจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. สาสงฺกสิกฺขาปทวณฺณนา

[652] นวเม อนฺตรฆเรติ อนฺตเร ฆรานิ เอตฺถ, เอตสฺสาติ วา อนฺตรฆรนฺติ ลทฺธโวหาเร โคจรคาเมฯ เตนาห ‘‘อนฺโตคาเม’’ติฯ ปาฬิยํ วิปฺปวสนฺตีติ อิทํ ยสฺมิํ วิหาเร วสนฺตา อนฺตรฆเร จีวรํ นิกฺขิปิํสุ, ตโต อญฺญตฺถ วสนฺเต สนฺธาย วุตฺตํฯ ตสฺมิญฺหิ วิหาเร อนฺตรฆเร จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา วสิตุํ อนุญฺญาตตฺตา ตตฺถ วาโส วิปฺปวาโส นาม น โหติฯ ทุพฺพลโจฬา ทุจฺโจฬา วิรูปโจฬา วา, ทุจฺโจฬตฺตา เอว ลูขจีวราฯ