6. สุตฺตวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา

[636] ฉฏฺเฐ ปาฬิยํ จีวรการสมเยติ อิมินา วสฺสํวุตฺถภิกฺขูนํ จีวรกมฺมสมยตฺตา จีวรมาโส วุตฺโต, อถญฺโญปิ ปน จีวรกมฺมกาโล จีวรการสมโยติ วตฺตุํ วฏฺฏติฯ

[638] ปญฺจหิปิ มิสฺเสตฺวาติ โขมาทีหิ ปญฺจหิ มิสฺเสตฺวาฯ วีตวีตฏฺฐานํ ยตฺถ สํหริตฺวา ฐเปนฺติ, ตสฺส ตุรีติ อธิวจนํฯ สุตฺตํ ปเวเสตฺวา เยน อาโกเฏนฺตา ฆนภาวํ สมฺปาเทนฺติ, ตํ เวมนฺติ วุจฺจติฯ ยํ ยนฺติ ยํ ยํ ปโยคํฯ ตนฺตูนํ อตฺตโน สนฺตกตฺตา วีตวีตฏฺฐานํ ปฏิลทฺธเมว โหตีติ อาห ‘‘ทีฆโต…เป.… วีเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ ปาฬิยมฺปิ หิ อิมินาว อธิปฺปาเยน ‘‘ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิย’’นฺติ วุตฺตํ, ตสฺมา ยาว จีวรํ วฑฺฒติ, ตาว อิมินา ปมาเณน อาปตฺติโย วฑฺฒนฺติฯ

เสโส กปฺปิโยติ เอตฺถ หตฺถกมฺมยาจนวเสนฯ ปุพฺเพ วุตฺตนเยน นิสฺสคฺคิยนฺติ ทีฆโส วิทตฺถิมตฺเต ติริยํ หตฺถมตฺเต จ วีเต นิสฺสคฺคิยํฯ เตเนวาติ อกปฺปิยตนฺตวาเยนฯ ตเถว ทุกฺกฏนฺติ ปริจฺเฉเท ปริจฺเฉเท ทุกฺกฏํฯ เกทารพทฺธาทีหีติ อาทิ-สทฺเทน อจฺฉิมณฺฑลพทฺธาทิ คหิตํฯ ตนฺเต ฐิตํเยว อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ เอตฺถ ‘‘ปจฺฉา วีตฏฺฐานํ อธิฏฺฐิตคติกเมว โหติ, ปุน อธิฏฺฐานกิจฺจํ นตฺถิฯ สเจ ปน ปริจฺเฉทํ ทสฺเสตฺวา อนฺตรนฺตรา อวีตํ โหติ, ปุน อธิฏฺฐาตพฺพ’’นฺติ วทนฺติฯ เอเสว นโยติ วิกปฺปนุปคปฺปมาณมตฺเต วีเต ตนฺเต ฐิตํเยว อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ อตฺโถฯ จีวรตฺถาย วิญฺญาปิตสุตฺตํ, อตฺตุทฺเทสิกตา, อกปฺปิยตนฺตวาเยน วายาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

มาติกาฏฺฐกถายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. สุตฺตวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา) ปน วายาเปยฺยาติ เอตฺถ ‘‘จีวรํ เม, อาวุโส, วายถาติ อกปฺปิยวิญฺญตฺติยา วายาเปยฺยา’’ติ อตฺถํ วตฺวา องฺเคสุปิ ‘‘อกปฺปิยตนฺตวาเยน อกปฺปิยวิญฺญตฺติยา วายาปน’’นฺติ วิเสเสตฺวา วุตฺตํ, ตถาวิธํ ปน วิเสสวจนํ เนว ปาฬิยํ, น อฏฺฐกถายํ อุปลพฺภติฯ

ปาฬิยมฺปิ ‘‘ญาตกานํ ปวาริตาน’’นฺติ เอตฺตกเมว อนาปตฺติวาเร วุตฺตํ, อฏฺฐกถายญฺจ สุตฺตตนฺตวายานเมว กปฺปิยากปฺปิยภาเวน พหุธา นโย ทสฺสิโต , น กปฺปิยากปฺปิยวิญฺญตฺติวเสนาติฯ ‘‘อกปฺปิยวิญฺญตฺติยา วายาเปยฺยา’’ติ จ วิเสเสตฺวา วทนฺเตน อยํ นาม กปฺปิยวิญฺญตฺตีติ วิสุํ น ทสฺสิตํ, ตสฺมา วีมํสิตฺวา คเหตพฺพํฯ

สุตฺตวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. มหาเปสการสิกฺขาปทวณฺณนา

[642] สตฺตเม กิญฺจิมตฺตํ อนุปทชฺเชยฺยาติ อิทํ ตสฺส กตฺตพฺพาการมตฺตทสฺสนํ, ทานํ ปเนตฺถ องฺคํ น โหติ สุตฺตวฑฺฒนวเสเนว อาปชฺชิตพฺพตฺตาฯ เตเนว ปทภาชเนปิ ‘‘ตสฺส วจเนน อายตํ วา วิตฺถตํ วา อปฺปิตํ วา กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ, ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิย’’นฺติ สุตฺตวฑฺฒนาการเมว ทสฺเสตฺวา อาปตฺติ วุตฺตาฯ มาติกาฏฺฐกถายมฺปิ (กงฺขา. อฏฺฐ. มหาเปสการสิกฺขาปทวณฺณนา) วุตฺตํ ‘‘น ภิกฺขุโน ปิณฺฑปาตทานมตฺเตน ตํ นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ สเจ ปน เต ตสฺส วจเนน จีวรสามิกานํ หตฺถโต สุตฺตํ คเหตฺวา อีสกมฺปิ อายตํ วา วิตฺถตํ วา อปฺปิตํ วา กโรนฺติ, อถ เตสํ ปโยเค ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํ, ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหตี’’ติฯ อายตาทีสุ สตฺตสุ อากาเรสุ อาทิมฺหิ ตโย อากาเร สุตฺตวฑฺฒเนน วินา น สกฺกา กาตุนฺติ อาห ‘‘สุตฺตวฑฺฒนอาการเมว ทสฺเสตี’’ติฯ สุวีตาทโย หิ อากาเร วินาปิ สุตฺตวฑฺฒเนน สกฺกา กาตุํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อญฺญาตกอปฺปวาริตานํ ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา วิกปฺปมาปชฺชนตา, จีวรสฺส อตฺตุทฺเทสิกตา, ตสฺส วจเนน สุตฺตวฑฺฒนํ, จีวรสฺส ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

มหาเปสการสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ