วชฺชิปุตฺตกวตฺถุวณฺณนา

[43] เวสาลี นิวาโส เอเตสนฺติ เวสาลิกาติ อาห ‘‘เวสาลิวาสิโน’’ติฯ วชฺชีสุ ชนปเท วสนฺตา วชฺชิโน, วชฺชีนํ ปุตฺตกา วชฺชิปุตฺตกาติ อาห ‘‘วชฺชิรฏฺเฐ เวสาลิยํ กุลานํ ปุตฺตา’’ติฯ ญาตีนํ พฺยสนนฺติ ญาตีนํ วินาโสฯ โส ปน ญาตีนํ วินาโส ราชทณฺฑาทิการเณน โหตีติ อาห ‘‘ราชทณฺฑพฺยาธิมรณวิปฺปวาสนิมิตฺเตนา’’ติฯ โภคานํ พฺยสนํ วินาโส โภคพฺยสนํฯ ตญฺจ หิรญฺญสุวณฺณทาสิทาสาทีนํ อุปโภคปริโภควตฺถูนํ ราชทณฺฑาทินา วินาโสติ อาห ‘‘เอส นโย ทุติยปเทปี’’ติฯ น พุทฺธํ ครหามาติ ‘‘อสพฺพญฺญุ พุทฺโธ’’ติอาทินา พุทฺธํ น ครหามฯ น ธมฺมครหิโนติ ‘‘อนิยฺยานิโก ธมฺโม’’ติอาทินา ธมฺมํ น ครหามฯ น สงฺฆครหิโนติ ‘‘ทุปฺปฏิปนฺโน สงฺโฆ’’ติอาทินา สงฺฆํ น ครหามฯ อฏฺฐติํสารมฺมเณสูติ ทส กสิณา ทส อสุภา ทสานุสฺสติโย จตฺตาโร พฺรหฺมวิหารา จตฺตาโร อารุปฺปา จตุธาตุววตฺถานํ อาหาเร ปฏิกูลสญฺญาติ อิเมสุ จตฺตาลีสกมฺมฏฺฐาเนสุ ปาฬิยํ อนาคตตฺตา อาโลกากาสกสิณทฺวยํ ฐเปตฺวา อวเสสานิ คเหตฺวา วุตฺตํฯ วิภตฺตา กุสลา ธมฺมาติ ‘‘อิมสฺมิํ อารมฺมเณ อิทํ โหตี’’ติ เอวํ วิภตฺตา อุปจารชฺฌาเนน สทฺธิํ ปฐมชฺฌานาทโย มหคฺคตกุสลา ธมฺมา ฯ เตว ธมฺเมติ เต เอว กุสเล ธมฺเมฯ มชฺฌิมยาโม ภิกฺขูนํ นิทฺทากิลมถวิโนทโนกาสตฺตา น คหิโตติ อาห ‘‘ปฐมยามญฺจ ปจฺฉิมยามญฺจา’’ติฯ สจฺจานิ พุชฺฌติ ปฏิวิชฺฌตีติ โพธิ, อรหตฺตมคฺคญาณํฯ อุปการกตฺเตน ตสฺส ปกฺเข ภวา โพธิปกฺขิยาติ อาห ‘‘โพธิสฺส ปกฺเข ภวานํ, อรหตฺตมคฺคญาณสฺส อุปการกาน’’นฺติฯ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา, จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา, จตฺตาโร อิทฺธิปาทา, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพชฺฌงฺคา, อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคติ อิเม สตฺตติํส โพธิปกฺขิยธมฺมาฯ ‘‘คิหิปลิโพธํ อาวาสปลิโพธญฺจ ปหายา’’ติ อิเมสํเยว ทฺวินฺนํ ปลิโพธานํ อุปจฺเฉทสฺส สุทุกฺกรภาวโต วุตฺตํฯ ยุตฺตปยุตฺตาติ สมฺมเทว ยุตฺตาฯ

อาสยนฺติ อชฺฌาสยํฯ สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ภิกฺขุภาเว ฐตฺวา ปฏิเสวิตเมถุนานํ เตสํ วชฺชิปุตฺตกานํ อุปสมฺปทํ อนุชานนฺโต ภควา ‘‘ปาราชิโก โหติ อสํวาโส’’ติ เอวํ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํ สมูหนติ นามาติ อาห – ‘‘ยทิ หิ ภควา…เป.… ปญฺญตฺตํ สมูหเนยฺยา’’ติฯ ‘‘โย ปน ภิกฺขู’’ติ วุตฺตตฺตา ปน สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย ปฏิเสวิตเมถุนสฺส อุปสมฺปทํ อนุชานนฺโต น สมูหนติ นามฯ น หิ โส ภิกฺขุ หุตฺวา ปฏิเสวติฯ ‘‘โส อาคโต น อุปสมฺปาเทตพฺโพ’’ติ วจนโต สามเณรภูมิ อนุญฺญาตาติ อาห ‘‘สามเณรภูมิยํ ปน ฐิโต’’ติอาทิฯ อุตฺตมตฺถนฺติ อรหตฺตํ นิพฺพานเมว วาฯ

วชฺชิปุตฺตกวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ