4. วสฺสิกสาฏิกสิกฺขาปทวณฺณนา

[627] จตุตฺเถ สิพฺพนรชนกปฺปปริโยสาเนน นิฏฺฐาเปตฺวาติ สูจิกมฺมนิฏฺฐาเนน สกิมฺปิ วณฺณเภทมตฺตรชเนน กปฺปพินฺทุกรเณน จ นิฏฺฐาเปตฺวาฯ สมเยติ วสฺสานสมเยฯ

[628] กุจฺฉิสมโยติ อนฺโตสมโยฯ ‘‘อยเมโก อฑฺฒมาโส ปริเยสนกฺเขตฺตญฺเจว กรณกฺเขตฺตญฺจฯ เอตสฺมิญฺหิ อนฺตเร วสฺสิกสาฏิกํ อลทฺธํ ปริเยสิตุํ ลทฺธํ กาตุญฺจ วฏฺฏติ, นิวาเสตุํ อธิฏฺฐาตุญฺจ น วฏฺฏตี’’ติ โปตฺถเกสุ ปาโฐ ทิสฺสติ, โส อปาโฐฯ เอวํ ปเนตฺถ ปาเฐน ภวิตพฺพํ ‘‘อยเมโก อฑฺฒมาโส ปริเยสนกฺเขตฺตํฯ เอตสฺมิญฺหิ อนฺตเร วสฺสิกสาฏิกํ อลทฺธํ ปริเยสิตุํ วฏฺฏติ, ลทฺธํ กาตุํ นิวาเสตุํ อธิฏฺฐาตุญฺจ น วฏฺฏตี’’ติฯ น หิ คิมฺหานํ ปจฺฉิมมาสสฺส ปฐโม อฑฺฒมาโส กรณกฺเขตฺตํ โหติฯ ‘‘อฑฺฒมาโส เสโส คิมฺหานนฺติ กตฺวา นิวาเสตพฺพ’’นฺติ วจนโต ปน คิมฺหานํ ปจฺฉิมมาสสฺส ปจฺฉิโม อฑฺฒมาโส กรณกฺเขตฺตญฺเจว นิวาสนกฺเขตฺตญฺจ โหติฯ เตเนว มาติกาฏฺฐกถายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. วหิสกสาฏิกสิกฺขาปทวณฺณนา) ‘‘คิมฺหานํ ปจฺฉิโม มาโส ปริเยสนกฺเขตฺตํ, ปจฺฉิโม อฑฺฒมาโส กรณนิวาสนกฺเขตฺตมฺปี’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺมา ปาฬิยา มาติกาฏฺฐกถาย จ อวิโรธํ อิจฺฉนฺเตน วุตฺตนเยเนว ปาโฐ คเหตพฺโพฯ

‘‘วิญฺญตฺติํ กตฺวา นิปฺผาเทนฺตสฺส อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปเทน อนาปตฺตี’’ติ วทนฺเตน ‘‘ปิฏฺฐิสมยตฺตา อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺตี’’ติ ทีปิตา โหติฯ น หิ ญาตกปวาริตฏฺฐานโต ปิฏฺฐิสมเย สตุปฺปาทกรณมตฺเตนปิ สมฺภวนฺตี อาปตฺติ ตโต ครุกตราย วิญฺญตฺติยา น โหตีติ สกฺกา วตฺตุํฯ เตเนว ภทนฺตพุทฺธทตฺตาจริเยน วุตฺตํ –

‘‘กตฺวา ปน สตุปฺปาทํ, วสฺสิกสาฏิจีวรํ;

นิปฺผาเทนฺตสฺส ภิกฺขุสฺส, สมเย ปิฏฺฐิสมฺมเตฯ

‘‘โหติ นิสฺสคฺคิยาปตฺติ, ญาตกาญาตกาทิโน;

เตสุเยว จ วิญฺญตฺติํ, กตฺวา นิปฺผาทเน ตถา’’ติฯ