ยสฺมา กยิตํ นาม ปรสฺส หตฺถโต คหิตํ วุจฺจติ, วิกฺกีตญฺจ ปรสฺส หตฺเถ ทินฺนํ, ตสฺมา ‘‘กยิตญฺจ โหติ ปรภณฺฑํ อตฺตโน หตฺถคตํ กโรนฺเตน, วิกฺกีตญฺจ อตฺตโน ภณฺฑํ ปรหตฺถคตํ กโรนฺเตนา’’ติ วุตฺตํฯ ยทิ เอวํ ปาฬิยํ ปรโต ‘‘กยิตญฺจ โหติ วิกฺกยิตญฺจา’’ติ วตฺวา ‘‘อตฺตโน ภณฺฑํ ปรหตฺถคตํ ปรภณฺฑํ อตฺตโน หตฺถคต’’นฺติ กสฺมา วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อิมินา อิมนฺติอาทิวจนานุรูปโต ปนา’’ติอาทิฯ อิมินาติ หิ สกสนฺตกํ วุตฺตํฯ ตทนุรูปโต ปาฬิยํ ปฐมํ อตฺตโน ภณฺฑํ ทสฺสิตํ, น กยวิกฺกยปทานุรูปโตฯ ตญฺหิ วิปรีตโต ปรสนฺตกคฺคหณํ ปุรกฺขตฺวา ฐิตํฯ

กามํ เสสญาตเกปิ ‘‘อิมํ เทหี’’ติ วทโต วิญฺญตฺติ น โหติ, สทฺธาเทยฺยวินิปาตนสฺสปิ ปน อภาวํ ทสฺเสตุกาโม ‘‘มาตรํ ปน ปิตรํ วา’’ติ อาหฯ วิญฺญตฺติ น โหตีติ อิทํ วิสุํ วิญฺญาปนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อญฺญํ กิญฺจิ อวตฺวา เอวํ วทนฺโต อญฺญาตกํ วิญฺญาเปติ นามาติ อาห – ‘‘อญฺญาตกํ ‘อิมํ เทหี’ติ วทโต วิญฺญตฺตี’’ติฯ อญฺญํ กิญฺจิ อวตฺวา ‘‘อิมํ คณฺหาหี’’ติ ทินฺนํ อญฺญาตกสฺส ทินฺนํ นาม โหตีติ วุตฺตํ ‘‘สทฺธาเทยฺยวินิปาตน’’นฺติฯ ติสฺโส อาปตฺติโยติ อญฺญาตกวิญฺญตฺติสทฺธาเทยฺยวินิปาตนกยวิกฺกยาปตฺติสงฺขาตา ติสฺโส อาปตฺติโยฯ

อิมํ นาม กโรหีติ วทติ, วฏฺฏตีติ เอตฺถ ภุตฺโตสิ, อิทานิ กสฺมา น กโรสีติ วตฺถุมฺปิ วฏฺฏติฯ ‘‘นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ กิญฺจาปิ สติเยว นิสฺสคฺคิยวตฺถุมฺหิ ปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, อสติปิ ปน ตสฺมิํ ปาจิตฺติยนฺติ อิทํ อฏฺฐกถาปมาเณน คเหตพฺพนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘กิญฺจาปี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปริภุตฺเตติ สปฺปิอาทิํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยํ อตฺตโน ธเนน ปริวตฺเตติ, เยน จ ปริวตฺเตติ, เตสํ กปฺปิยวตฺถุตา, อสหธมฺมิกตา, กยวิกฺกยาปชฺชนญฺจาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

กยวิกฺกยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิฏฺฐิโต โกสิยวคฺโค ทุติโยฯ

3. ปตฺตวคฺโค