วีสติมทิวสโต อุทฺธญฺหิ อุปฺปนฺนํ ปจฺจาสาจีวรํ ทสาหปรมํ คนฺตุํ อทตฺวา มูลจีวรํ อตฺตนา สทฺธิํ กรณสมฺพนฺธตามตฺเตน สกกาลวเสน ปริจฺฉินฺทตีติ อตฺตโน คติกํ กโรติฯ ปจฺจาสาจีวเร ปน ลภิตฺวา วิสุํ ฐเปนฺตสฺส ทสาหํ อนติกฺกนฺเต นตฺถิ ตปฺปจฺจยา อาปตฺติฯ ปาฬิยํ ทสาหา กาเรตพฺพนฺติ เอตฺถ ทสาหาติ กรณตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํ, ทสาเหนาติ อตฺโถฯ ปญฺจาหุปฺปนฺเนติอาทิํ รสฺสํ กตฺวาปิ ปฐนฺติฯ เอกวีเส อุปฺปนฺเน…เป.… นวาหา กาเรตพฺพนฺติอาทิ ปจฺจาสาจีวรสฺส อุปฺปนฺนทิวสํ ฐเปตฺวา วุตฺตํฯ

อญฺญํ ปจฺจาสาจีวรํ…เป.… กาเรตพฺพนฺติ อิทํ สติยา เอว ปจฺจาสาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ สเจ ปน ‘‘อิโต ปฏฺฐาย จีวรํ น ลภิสฺสามี’’ติ ปจฺจาสา อุปจฺฉินฺนา, มูลจีวรมฺปิ ทสาหํ เจ สมฺปตฺตํ, ตทเหว อธิฏฺฐาตพฺพํฯ ปจฺจาสาจีวรมฺปิ ปริกฺขารโจฬํ อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ ปฐมตรํ อุปฺปนฺนํ วิสภาคปจฺจาสาจีวรํ สนฺธาย วทติฯ อญฺญมญฺญนฺติ อญฺญํ อญฺญํ, อยเมว วา ปาโฐฯ องฺคํ ปเนตฺถ ปฐมกถิเน วุตฺตสทิสเมวฯ เกวลญฺหิ ตตฺถ ทสาหาติกฺกโม, อิธ มาสาติกฺกโมติ อยํ วิเสโสฯ

ตติยกถินสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา

[503] จตุตฺเถ ภตฺตวิสฺสคฺคนฺติ ปาฬิปทสฺส ภตฺตกิจฺจนฺติ อตฺโถ เวทิตพฺโพ, ‘‘ภตฺตสํวิธาน’’นฺติปิ เกจิฯ ตตฺถ นาม ตฺวนฺติ อิมสฺสปิ โส นาม ตฺวนฺติ อตฺโถ เวทิตพฺโพ, ‘‘ตาย นาม ตฺว’’นฺติ เกจิฯ

[505] ปิตา จ มาตา จ ปิตโร, ปิตูนํ ปิตโร ปิตามหา, เตสํเยว ยุโค ปิตามหยุโค, ตสฺมา ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา ปิตามหทฺวนฺทาติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ เอวญฺหิ ปิตามหคฺคหเณเนว มาตามโหปิ คหิโตติฯ ‘‘ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา’’ติ วจนโต เหฏฺฐา จ อุทฺธญฺจ อฏฺฐมยุโค ญาติ นาม น โหติฯ เทสนามุขเมว เจตนฺติ ปิตามหยุคาติ ปิตามห-คฺคหณํ เทสนามุขํ ปิตามหีมาตามหีอาทีนมฺปิ อธิปฺเปตตฺตาฯ ปิตุ มาตา ปิตามหีฯ

มาตุ ปิตา มาตามโห ฯ มาตุ มาตา มาตามหีฯ เอตฺถ กิญฺจาปิ ปญฺจสตสากิยานีนํ วเสน ภิกฺขุภาเว ฐตฺวา ปริวตฺตลิงฺคาย ภิกฺขุนิยา จ วเสน เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนี ลพฺภติ, ตถาปิ ปกตินิยาเมเนว ทสฺเสตุํ ‘‘ภิกฺขุนี นาม อุภโตสงฺเฆ อุปสมฺปนฺนา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘กปฺปํ กตฺวาติ วจนโต ทินฺนกปฺปเมว ปาจิตฺติยํ ชเนตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘ปุราณจีวรํ นาม สกิํ นิวตฺถมฺปิ สกิํ ปารุตมฺปี’’ติ อิทํ นิทสฺสนมตฺตนฺติ อาห ‘‘อนฺตมโส ปริโภคสีเสนา’’ติอาทิฯ ‘‘กาเยน ผุสิตฺวา ปริโภโคเยว ปริโภโค นามา’’ติ กุรุนฺทิยํ อธิปฺปาโยฯ

[506] กายวิการํ กตฺวาติ อิทํ ยาว ‘‘โอรโต ฐเปตี’’ติ ปทํ, ตาว สพฺพปเทสุ สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ยถา สา ‘‘โธวาเปตุกาโม อย’’นฺติ ชานาติ, เอวํ กายวิการํ กตฺวาติ อตฺโถฯ ‘‘กายวิการํ กตฺวา’’ติ วจนโต กายวาจาหิ กญฺจิ วิการํ อกตฺวา หตฺเถน หตฺเถ เทนฺตสฺสปิ อนาปตฺติฯ อนฺโตทฺวาทสหตฺเถ โอกาเสติ อิทํ วิเสสนํ ยถาสมฺภวํ โยเชตพฺพํฯ ตถา หิ หตฺเถน หตฺเถ เทนฺตสฺส ปาทมูเล จ ฐเปตฺวา เทนฺตสฺส ‘‘อนฺโตทฺวาทสหตฺเถ โอกาเส’’ติ อิทํ วตฺตพฺพนฺติ นตฺถิ อญฺญถา อสมฺภวโตฯ สติ หิ สมฺภเว พฺยภิจาเร จ วิเสสนํ สาตฺถกํ โหติฯ อุปริ ‘‘ขิปตี’’ติอาทีนิ ปน สนฺธาย อิทํ วิเสสนํ วุตฺตํ, ตสฺมา อนฺโตทฺวาทสหตฺเถ โอกาเส ฐตฺวา อุปริ ขิปนฺตสฺส อญฺญสฺส หตฺเถ เปเสนฺตสฺส จ อาปตฺติฯ อุปจารํ ปน มุญฺจิตฺวา กายวาจาหิ วิการํ กตฺวา อาณาเปนฺตสฺสปิ อนาปตฺติฯ อุปจาเรติ อนฺโตทฺวาทสหตฺถเมว โอกาสํ วทติฯ อุปจารํ มุญฺจิตฺวาติ ทฺวาทสหตฺถูปจารํ มุญฺจิตฺวาฯ

เอเกน วตฺถุนาติ ปฐมํ กตฺวา นิฏฺฐาปิตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ รชเน อนาปตฺตีติ รชนํ ปจฺจาสีสนฺตสฺสปิ ‘‘โธวิตฺวา อาเนหี’’ติ วุตฺตตฺตา อนาปตฺติ อนาณตฺติยา กตตฺตาฯ ‘‘อวุตฺตา โธวตี’’ติ อิมินา ‘‘อวุตฺตา รชติ, อวุตฺตา อาโกเฏตี’’ติ อิทมฺปิ วุตฺตเมว โหตีติ อาห – ‘‘อวุตฺตา โธวตีติ อิมินา ลกฺขเณน อนาปตฺตี’’ติฯ สมฺพหุลา อาปตฺติโย อาปชฺชตีติ ปาจิตฺติเยน สทฺธิํ ทฺเว ทุกฺกฏานิ อาปชฺชติฯ ยถาวตฺถุกเมวาติ นิสฺสคฺคิยเมวาติ อตฺโถฯ ปญฺจ สตานิ ปริมาณเมตาสนฺติ ปญฺจสตาฯ

[507] จีวรํ โธวาติ…เป.… อาณาเปนฺตสฺสาติ เอตฺถ ตาย โธวนํ ปจฺจาสีสนฺตสฺสปิ อนาปตฺติฯ ปุราณจีวรตา, อุปจาเร ฐตฺวา อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา อาณาปนํ, ตสฺสา โธวนาทีนิ จาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. จีวรปฏิคฺคหณสิกฺขาปทวณฺณนา

[508] ปญฺจเม อปญฺญตฺเต สิกฺขาปเทติ คณมฺหา โอหียนสิกฺขาปเท อปญฺญตฺเตฯ วิหารวารนฺติ วิหารปฏิชคฺคนวารํฯ โกฏฺฐาสสมฺปตฺตีติ สกลา องฺคปจฺจงฺคสมฺปตฺติฯ สพฺพปริยนฺตนฺติ ฉฏฺฐสฺส อญฺญจีวรสฺส อภาวา ปญฺจนฺนํ จีวรานํ เอกเมกํ สพฺเพสํ ปริยนฺตนฺติ สพฺพปริยนฺตํฯ อนฺตรวาสกาทีสุ หิ ปญฺจสุ เอกเมกํ อญฺญสฺส ฉฏฺฐสฺส อภาวา ปญฺจนฺนํ อนฺตเมว โหติฯ อถวา ปญฺจสุ จีวเรสุ เอกเมกํ อตฺตโน อญฺญสฺส ทุติยสฺส อภาวา อนฺตเมว โหตีติ สพฺพเมว ปริยนฺตนฺติ สพฺพปริยนฺตํ, สพฺพโส วา ปริยนฺตนฺติ สพฺพปริยนฺตํฯ เตนาห – ‘‘อญฺญํ…เป.… นตฺถี’’ติฯ ยถา ตสฺส มโนรโถ น ปูรตีติ ‘‘สรีรปาริปูริํ ปสฺสิสฺสามี’’ติ ตสฺส อุปฺปนฺโน มโนรโถ ยถา น ปูรติฯ เอวํ หตฺถตเลเยว ทสฺเสตฺวาติ สรีรํ อทสฺเสตฺวาว ทาตพฺพจีวรํ หตฺถตเล ‘‘หนฺทา’’ติ ทสฺเสตฺวาฯ

[510] วิหตฺถตายาติ วิหตหตฺถตาย, อคณตาย อปฺปจฺจยตาย อปฺปฏิสรณตายาติ วุตฺตํ โหติฯ สมภิตุนฺนตฺตาติ ปีฬิตตฺตาฯ ปริวตฺเตตพฺพํ ปริวตฺตํ, ปริวตฺตเมว ปาริวตฺตกํ, ปริวตฺเตตฺวา ทียมานนฺติ อตฺโถฯ

[512] อุปจาเรติ ทฺวาทสหตฺถูปจารํ สนฺธาย วทติฯ อุปจารํ วา มุญฺจิตฺวา ขิปนฺตีติ ทฺวาทสหตฺถํ มุญฺจิตฺวา โอรโต ฐเปนฺติ, น ปุริมสิกฺขาปเท วิย ทฺวาทสหตฺถพฺภนฺตเรเยวาติ อธิปฺปาโยฯ อญฺญตฺร ปาริวตฺตกาติ ยํ อนฺตมโส หรีตกขณฺฑมฺปิ ทตฺวา วา ทสฺสามีติ อาโภคํ กตฺวา วา ปาริวตฺตกํ คณฺหาติ, ตํ ฐเปตฺวาฯ