อุปนนฺทตฺเถราทโย หิ รโห นิสชฺชาทีนํ อาทิกมฺมิกาฯ ภควตา ปน ปฐมํ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทานิเยว คเหตฺวา อุปนนฺทวตฺถุสฺมิํ อนิยตกฺกโม ทสฺสิโตฯ ยทิ อิเมหิ สิกฺขาปเทหิ วิสุํ ปญฺญตฺตา อาปตฺติ นาม นตฺถิ, อถ กสฺมา ภควตา อนิยตทฺวยํ ปญฺญตฺตนฺติ? เอวรูปายปิ อุปาสิกาย วุจฺจมาโน ปฏิชานมาโนเยว อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ, น อปฺปฏิชานมาโนติ ทสฺเสนฺเตน ภควตา ยาย กายจิ อาปตฺติยา เยน เกนจิ โจทิเต ปฏิญฺญาตกรณํเยว ทฬฺหํ กตฺวา วินยวินิจฺฉยลกฺขณํ ฐปิตํฯ อถ ภิกฺขุนีนํ อนิยตํ กสฺมา น วุตฺตนฺติ? อิทเมว ลกฺขณํ สพฺพตฺถ อนุคตนฺติ น วุตฺตํฯ

ทุติยอนิยตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย สารตฺถทีปนิยํ

อนิยตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

1. จีวรวคฺโค

1. ปฐมกถินสิกฺขาปทวณฺณนา

[459] สมิตาวินาติ สมิตปาเปนฯ โคตมเก เจติเยติ โคตมยกฺขสฺส เจติยฏฺฐาเน กตวิหาโร วุจฺจติฯ ปริภุญฺชิตุํ อนุญฺญาตํ โหตีติ ภควตา คหปติจีวเร อนุญฺญาเต พหูนิ จีวรานิ ลภิตฺวา ภณฺฑิกํ กตฺวา สีเสปิ ขนฺเธปิ กฏิยาปิ ฐเปตฺวา อาคจฺฉนฺเต ภิกฺขู ทิสฺวา จีวเร สีมํ พนฺธนฺเตน ติจีวรํ ปริโภคตฺถาย อนุญฺญาตํ, น ปน อธิฏฺฐานวเสนฯ นหายนฺติ เอตฺถาติ นหานํ, นหานติตฺถํฯ

[460] เอโก กิร พฺราหฺมโณ จินฺเตสิ ‘‘พุทฺธรตนสฺส จ สงฺฆรตนสฺส จ ปูชา ปญฺญายติ, กถํ นุ โข ธมฺมรตนํ ปูชิตํ นาม โหตี’’ติฯ โส ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตมตฺถํ ปุจฺฉิฯ ภควา อาห ‘‘สเจปิ พฺราหฺมณ ธมฺมรตนํ ปูเชตุกาโม, เอกํ พหุสฺสุตํ ปูเชหี’’ติฯ พหุสฺสุตํ ภนฺเต อาจิกฺขถาติฯ ภิกฺขุสงฺฆํ ปุจฺฉาติฯ โส ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา ‘‘พหุสฺสุตํ ภนฺเต อาจิกฺขถา’’ติ อาหฯ อานนฺทตฺเถโร พฺราหฺมณาติฯ พฺราหฺมโณ เถรํ สหสฺสคฺฆนเกน จีวเรน ปูเชสิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ปฏิลาภวเสน อุปฺปนฺน’’นฺติฯ อุปฺปนฺน-สทฺโท นิปฺผนฺนปริยาโยปิ โหตีติ ตํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘โน นิปฺผตฺติวเสนา’’ติฯ ปฐมเมว หิ ตํ ตนฺตวายกมฺเมน นิปฺผนฺนํฯ

เถรสฺส สนฺติเก อุปชฺฌํ คาหาเปตฺวา สยํ อนุสฺสาวนกมฺมํ กโรตีติ เอตฺถ สาริปุตฺตตฺเถโรปิ ตเถว กโรตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ เอวํ เอกเมเกน อตฺตโน ปตฺตจีวรํ ทตฺวา ปพฺพาเชตฺวา อุปชฺฌํ คณฺหาปิตานิ ปญฺจ ปญฺจ ภิกฺขุสตานิ อเหสุํฯ อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อติวิย มมายตีติ อานนฺทตฺเถโร ตาว มมายตุ อขีณาสวภาวโต, สาริปุตฺตตฺเถโร กถนฺติ? น อิทํ มมายนํ เคหสฺสิตเปมวเสน, อถ โข คุณสมฺภาวนาวเสนาติ นายํ โทโสฯ