โลหปตฺตสทิโสติ อโยปตฺตสทิโสฯ องฺคานิ ปฐมทุฏฺฐโทเส วุตฺตสทิสานิ, อิธ ปน กญฺจิเทสํ เลสมตฺตํ อุปาทิยนา อธิกาฯ

ทุติยทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ปฐมสงฺฆเภทสิกฺขาปทวณฺณนา

[410] ทสเม เย ทุพฺพลา โหนฺติ อปฺปถามา, น สกฺโกนฺติ อรญฺญกาทีนิ เสวนฺตา ทุกฺขสฺสนฺตํ กาตุํ, เต สนฺธายาห ‘‘พหูนํ กุลปุตฺตานํ มคฺคนฺตรายาย สํวตฺตนฺตี’’ติฯ อธิวาสนขนฺติสมฺปนฺโนติ ‘‘ขโม โหติ สีตสฺสา’’ติอาทินา วุตฺตสีตุณฺหาทิสหนลกฺขณาย ขนฺติยา สมนฺนาคโตฯ พฺยญฺชนปทเมว ปรมํ อสฺสาติ ปทปรโมฯ ยสฺส หิ ปุคฺคลสฺส พหุมฺปิ สุณโต พหุมฺปิ ภณโต พหุมฺปิ ธารยโต พหุมฺปิ วาจยโต น ตาย ชาติยา ธมฺมาภิสมโย โหติ , อยํ ‘‘ปทปรโม’’ติ วุจฺจติฯ อภิสมฺภุณิตฺวาติ นิปฺผาเทตฺวาฯ นาภิสมฺภุณาตีติ น สมฺปาเทติ, อรญฺญวาสํ สมฺปาเทตุํ น สกฺโกตีติ วุตฺตํ โหติฯ ธมฺมโต อเปตํ อุทฺธมฺมํฯ อสพฺพญฺญู อสฺสาติ เตสํ อนุรูปสฺส อชานนโต อสพฺพญฺญู ภเวยฺยฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, อเสนาสนิเกน วสฺสํ อุปคนฺตพฺพ’’นฺติ (มหาว. 204) วจนโต ‘‘จตฺตาโร ปน…เป.… ปฏิกฺขิตฺตเมวา’’ติ วุตฺตํฯ อิทเมว วจนํ สนฺธาย ปาฬิยมฺปิ ‘‘อฏฺฐ มาเส โข มยา เทวทตฺต รุกฺขมูลเสนาสนํ อนุญฺญาต’’นฺติ วุตฺตํฯ

ตีหิ โกฏีหีติ ตีหิ อากาเรหิ, ตีหิ การเณหีติ อตฺโถฯ ตทุภยวิมุตฺตปริสงฺกิตนฺติ ทิฏฺฐํ สุตนฺติ อิทํ อุภยํ อนิสฺสาย ‘‘กิํ นุ โข อิทํ ภิกฺขุํ อุทฺทิสฺส วธิตฺวา สมฺปาทิต’’นฺติ เกวลเมว ปริสงฺกิตํฯ มจฺฉพนฺธนํ ชาลํ, วาคุรา มิคพนฺธนีฯ กปฺปตีติ ยทิ เตสํ วจเนน อาสงฺกา อุปจฺฉินฺนา โหติ, วฏฺฏติฯ ปวตฺตมํสนฺติ วิกฺกายิกมํสํฯ มงฺคลาทีนนฺติ อาทิ-สทฺเทน อาหุนปาหุนาทิเก สงฺคณฺหาติฯ ภิกฺขูนํเยว อตฺถายาติ เอตฺถ อฏฺฐานปฺปยุตฺโต เอว-สทฺโท, ภิกฺขูนํ อตฺถาย อกตเมวาติ สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ตสฺมา ‘‘ภิกฺขูนญฺจ ทสฺสาม, มงฺคลาทีนญฺจ อตฺถาย ภวิสฺสตี’’ติ มิสฺเสตฺวา กตมฺปิ น วฏฺฏตีติ เวทิตพฺพํฯ