‘‘เอวํ สํวทฺธา หิ ตสฺส ภควโต ปริสา ยทิทํ อญฺญมญฺญวจเนน อญฺญมญฺญวุฏฺฐาปเนนา’’ติ วจนโต กุรุนฺทฏฺฐกถานยํ ปติฏฺฐเปนฺโต ‘‘กุรุนฺทิยํ ปนา’’ติอาทิมาห ฯ สพฺพตฺเถวาติ สพฺพอฏฺฐกถาสุฯ ยฺย-กาเร สมฺปตฺเต เร-กาโร อติกฺกนฺโต นาม โหตีติ อาห ‘‘เร-กาเร อนติกฺกนฺเต’’ติฯ อุโปสถสฺส ญตฺติกมฺมภาวโต ญตฺติยา สมตฺตาย อุโปสโถ กโต นาม โหตีติ อาห ‘‘ยฺย-กาเร สมฺปตฺเต น ลพฺภตี’’ติฯ

อิทญฺจิทญฺจาติ ‘‘ปาณาติปาตํ อทินฺนาทาน’’นฺติอาทิํฯ ‘‘อสุโก จ อสุโก จ อสฺสมโณ อนุปาสโก’’ติ อกฺโกสาธิปฺปาเยน ปรมฺมุขา วทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ, สมฺมุขา วทนฺตสฺส ปน ปาจิตฺติยเมวฯ ยถา ‘‘อสูริยํ ปสฺสติ กญฺญา’’ติ เอตฺถ ‘‘สูริยํ น ปสฺสติ กญฺญา’’ติ อยมตฺโถ ลพฺภติ, เอวํ ‘‘อโนกาสํ การาเปตฺวา’’ติ เอตฺถาปิ ‘‘โอกาสํ อการาเปตฺวา’’ติ อยมตฺโถ ลพฺภตีติ อาห ‘‘ยํ ปนา’’ติอาทิฯ ยํ โจเทติ, ตสฺส อุปสมฺปนฺโนติ สงฺขฺยูปคมนํ, ตสฺมิํ สุทฺธสญฺญิตา, เยน ปาราชิเกน โจเทติ, ตสฺส ทิฏฺฐาทิวเสน อมูลกตา, จาวนาธิปฺปาเยน สมฺมุขา โจทนา, ตสฺส ตงฺขณวิชานนนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ

ปฐมทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ทุติยทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทวณฺณนา

[391] นวเม ทิสฺวาติ อชิกาย วิปฺปฏิปชฺชนฺตํ ฉคลกํ ทิสฺวาฯ เมตฺติยํ ภิกฺขุนินฺติ ตสฺสา ภิกฺขุนิกาลํ คเหตฺวา ภูตปุพฺพโวหาเรน โวหรนฺติฯ เวฬุวเนเยวาติ เถรสฺส ภิกฺขาจารเวลํ อคฺคเหตฺวา เตหิ วุตฺตภตฺตุทฺเทสเวลํเยว สนฺธาย วุตฺตํฯ กจฺจิ โนติ กจฺจิ นุฯ เอตมตฺถํ อาโรเจสุนฺติ อญฺญภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กญฺจิเทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสิตภาวํ อาโรเจสุํฯ

อญฺญภาคสฺสาติ อญฺญโกฏฺฐาสสฺส, เถรสฺส มนุสฺสชาติภิกฺขุภาวโต อญฺญสฺส ติรจฺฉานชาติฉคลกภาวสงฺขาตสฺส โกฏฺฐาสสฺสาติ วุตฺตํ โหติฯ อิทนฺติ สามญฺญโต นปุํสกนิทฺเทเสน ฉคลกํ นิทฺทิสติ, อิทํ ฉคลกชาตนฺติ อตฺโถ, อยํ ฉคลโกติ วุตฺตํ โหติฯ