เมนู

ปณฺณตฺติํ ปน ชานิตฺวาติ เอตฺถ อลํวจนียภาวํ วาติ จ ทฏฺฐพฺพํฯ เตเนว มาติกาฏฺฐกถายํ (กงฺขา. อฏฺฐ. สญฺจริตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา) ‘‘ตทุภยํ ปน ชานิตฺวา เอเตเหว ตีหิ นเยหิ สมาปชฺชนฺตสฺส ตาเนว ตีณิ ตทุภยชานนจิตฺเตน สจิตฺตกานิ โหนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺมา ปณฺณตฺติชานนจิตฺเตนาติ เอตฺถาปิ ตทุภยชานนํ วตฺตพฺพํฯ ภิกฺขุํ อชานาเปตฺวา อตฺตโน อธิปฺปายํ ปณฺเณ ลิขิตฺวา ทินฺนํ หรนฺตสฺสปิ อาปตฺติ โหติ, อิมสฺส สิกฺขาปทสฺส อจิตฺตกตฺตาติ น คเหตพฺพํฯ ปาฬิยํ ปน ‘‘อาโรเจตี’’ติ วุตฺตตฺตา อฏฺฐกถายญฺจ ตตฺถ ตตฺถ อาโรจนสฺเสว ทสฺสิตตฺตา กาเยน วา วาจาย วา อาโรเจนฺตสฺเสว อาปตฺติ โหตีติ คเหตพฺพํฯ

[341] ทุฏฺฐุลฺลาทีสุปีติ อาทิ-สทฺเทน สญฺจริตฺตมฺปิ สงฺคณฺหาติฯ เอตฺถ ปน กิญฺจาปิ อิตฺถี นาม มนุสฺสิตฺถี, น ยกฺขี, น เปตี, น ติรจฺฉานคตา, ปุริโส นาม มนุสฺสปุริโส, น ยกฺโขติอาทิ น วุตฺตํ, ตถาปิ มนุสฺสชาติกาว อิตฺถิปุริสา อิธ อธิปฺเปตาฯ ตสฺมา เยสุ สญฺจริตฺตํ สมาปชฺชติ, เตสํ มนุสฺสชาติกตา, น นาลํวจนียตา, ปฏิคฺคณฺหนวีมํสนปจฺจาหรณานีติ อิมาเนตฺถ ปญฺจงฺคานิฯ

สญฺจริตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. กุฏิการสิกฺขาปทวณฺณนา

[342] ฉฏฺเฐ เอตฺตเกนาติ เอตฺตเกน ทารุอาทินาฯ อปริจฺฉินฺนปฺปมาณาโยติ อปริจฺฉินฺนทารุอาทิปฺปมาณาโยฯ มูลจฺเฉชฺชาย ปุริสํ ยาจิตุํ น วฏฺฏตีติ ปรสนฺตกภาวโต โมเจตฺวา อตฺตโนเยว สนฺตกํ กตฺวา ยาจิตุํ น วฏฺฏติฯ เอวํ มูลจฺเฉชฺชาย อญฺญาตกอปฺปวาริตฏฺฐานโต ยาจนฺตสฺส อญฺญาตกวิญฺญตฺติยา ทุกฺกฏํฯ ทาสํ อตฺตโน อตฺถาย สาทิยนฺตสฺสปิ ทุกฺกฏเมว ‘‘ทาสิทาสปฏิคฺคหณา ปฏิวิรโต โหตี’’ติ (ที. นิ. 1.10, 194) วจนโตฯ ญาตกปวาริตฏฺฐานโต ปน ทาสํ มูลจฺเฉชฺชาย ยาจนฺตสฺส สาทิยนวเสน ทุกฺกฏํฯ สกกมฺมํ น ยาจิตพฺพาติ ปาณาติปาตสิกฺขาปทรกฺขณตฺถํ วุตฺตํฯ อนิยเมตฺวาปิ น ยาจิตพฺพาติ มนุสฺสานํ อญฺญถา คาหสฺสปิ สมฺภวโต วุตฺตํ, สุทฺธจิตฺเตน ปน หตฺถกมฺมํ ยาจนฺตสฺส อาปตฺติ นาม นตฺถิฯ