อธิมานวตฺถุวณฺณนา

[196] เหฏฺฐิมมคฺเคหิ ญาตมริยาทาย เอว ชานนโต อญฺญา อคฺคมคฺคปญฺญา, ตสฺสา ผลภาวโต อคฺคผลปญฺญา ตํสหคตา สมฺมาสงฺกปฺปาทโย จ อญฺญาติ วุตฺตาติ อาห ‘‘อญฺญํ พฺยากริํสูติ อรหตฺตํ พฺยากริํสู’’ติฯ อริยสาวกสฺส ตาว นุปฺปชฺชตีติ ปหีนาธิมานปจฺจยตฺตา นุปฺปชฺชติ ฯ สีลวโตปิ…เป.… นุปฺปชฺชติ อการกภาวโตฯ ติลกฺขณํ อาโรเปตฺวาติ กลาปสมฺมสนวเสน ติลกฺขณํ อาโรเปตฺวาฯ อารทฺธวิปสฺสกสฺสาติ อุทยพฺพยานุปสฺสนาย อารทฺธวิปสฺสกสฺสฯ สุทฺธสมถลาภี วิปสฺสนาย กมฺมํ อกตฺวาปิ กิเลสสมุทาจารํ อปสฺสนฺโต เกวลํ อญฺญาณพเลน ‘‘อริโยหมสฺมี’’ติ มญฺญตีติ อาห ‘‘สุทฺธสมถลาภิํ วา’’ติฯ ‘‘อรหา อห’’นฺติ มญฺญติ อุจฺจวาลงฺกวาสี มหานาคตฺเถโร วิยฯ

ตลงฺครวาสี ธมฺมทินฺนตฺเถโร กิร นาม เอโก ปภินฺนปฺปฏิสมฺภิโท มหาขีณาสโว มหโต ภิกฺขุสงฺฆสฺส โอวาททายโก อโหสิฯ โส เอกทิวสํ อตฺตโน ทิวาฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา ‘‘กินฺนุ โข อมฺหากํ อาจริยสฺส อุจฺจวาลงฺกวาสีมหานาคตฺเถรสฺส สมณภาวกิจฺจํ มตฺถกปฺปตฺตํ, โน’’ติ อาวชฺเชนฺโต ปุถุชฺชนภาวเมวสฺส ทิสฺวา ‘‘มยิ อคจฺฉนฺเต ปุถุชฺชนกาลกิริยเมว กริสฺสตี’’ติ จ ญตฺวา อิทฺธิยา เวหาสํ อุปฺปติตฺวา ทิวาฏฺฐาเน นิสินฺนสฺส เถรสฺส สมีเป โอโรหิตฺวา วนฺทิตฺวา วตฺตํ ทสฺเสตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ ‘‘กิํ, อาวุโส ธมฺมทินฺน, อกาเล อาคโตสี’’ติ จ วุตฺโต ‘‘ปญฺหํ, ภนฺเต, ปุจฺฉิตุํ อาคโตมฺหี’’ติ อาหฯ ตโต ‘‘ปุจฺฉาวุโส, ชานมานา กถยิสฺสามา’’ติ วุตฺโต ปญฺหสหสฺสํ ปุจฺฉิฯ เถโร ปุจฺฉิตํ ปุจฺฉิตํ ปญฺหํ อสชฺชมาโนว กเถสิฯ ตโต ‘‘อติติกฺขํ โว, ภนฺเต, ญาณํ, กทา ตุมฺเหหิ อยํ ธมฺโม อธิคโต’’ติ วุตฺโต ‘‘อิโต สฏฺฐิวสฺสกาเล, อาวุโส’’ติ อาหฯ สมาธิมฺหิ, ภนฺเต, วฬญฺเชถาติฯ น อิทํ, อาวุโส, ภาริยนฺติฯ เตน หิ, ภนฺเต, เอกํ หตฺถิํ มาเปถาติฯ เถโร สพฺพเสตํ หตฺถิํ มาเปสิฯ อิทานิ, ภนฺเต, ยถา อยํ หตฺถี อญฺชิตกณฺโณ ปสาริตนงฺคุฏฺโฐ โสณฺฑํ มุเข ปกฺขิปิตฺวา เภรวํ โกญฺจนาทํ กโรนฺโต ตุมฺหากํ อภิมุขํ อาคจฺฉติ, ตถา นํ กโรถาติฯ เถโร ตถา กตฺวา เวเคน อาคจฺฉโต หตฺถิสฺส เภรวํ อาการํ ทิสฺวา อุฏฺฐาย ปลายิตุํ อารทฺโธฯ ตเมนํ ขีณาสวตฺเถโร หตฺถํ ปสาเรตฺวา จีวรกณฺเณ คเหตฺวา ‘‘ภนฺเต, ขีณาสวสฺส สารชฺชํ นาม โหตี’’ติ อาหฯ โส ตสฺมิํ กาเล อตฺตโน ปุถุชฺชนภาวํ ญตฺวา ‘‘อวสฺสโย เม, อาวุโส, ธมฺมทินฺน โหหี’’ติ วตฺวา ปาทมูเล อุกฺกุฏิกํ นิสีทิฯ