เวหาสฏฺฐกถาวณฺณนา

[97] เวหาสฏฺฐกถายํ ปน จีวรวํเส ฐปิตสฺส จีวรสฺส อากฑฺฒเน ยถาวุตฺตปฺปเทสาติกฺกโม เอกทฺวงฺคุลมตฺตากฑฺฒเนน สิยาติ อธิปฺปาเยน วุตฺตํ ‘‘เอกทฺวงฺคุลมตฺตากฑฺฒเนเนว ปาราชิก’’นฺติฯ อิทญฺจ ตาทิสํ นาติมหนฺตํ จีวรวํสทณฺฑกํ สนฺธาย วุตฺตํ, มหนฺเต ปน ตโต อธิกมตฺตากฑฺฒเนเนว สิยาฯ รชฺชุเกน พนฺธิตฺวาติ เอกาย รชฺชุโกฏิยา จีวรํ พนฺธิตฺวา อปราย โกฏิยา จีวรวํสํ พนฺธิตฺวา ฐปิตจีวรํฯ มุตฺตมตฺเต อฏฺฐตฺวา ปตนกสภาวตฺตา ‘‘มุตฺเต ปาราชิก’’นฺติ วุตฺตํฯ

เอกเมกสฺส ผุฏฺโฐกาสมตฺเต อติกฺกนฺเต ปาราชิกนฺติ ภิตฺติํ อผุสาเปตฺวา ฐปิตตฺตา วุตฺตํฯ ภิตฺติํ นิสฺสาย ฐปิตนฺติ ปฏิปาฏิยา ฐปิเตสุ นาคทนฺตาทีสุเยว อาโรเปตฺวา ภิตฺติํ ผุสาเปตฺวา ฐปิตํฯ ปณฺณนฺตรํ อาโรเปตฺวา ฐปิตาติ อญฺเญหิ ฐปิตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

เวหาสฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุทกฏฺฐกถาวณฺณนา

[98] อุทกฏฺฐกถายํ สนฺทมานอุทเก นิกฺขิตฺตํ น ติฏฺฐตีติ อาห ‘‘อสนฺทนเก อุทเก’’ติฯ อนาปตฺตีติ หตฺถวารปทวาเรสุ ทุกฺกฏาปตฺติยา อภาวํ สนฺธาย วุตฺตํฯ กฑฺฒตีติ เหฏฺฐโต โอสาเรติฯ อุปฺปลาทีสูติ อาทิ-สทฺเทน ปทุมปุณฺฑรีกาทิํ สงฺคณฺหาติฯ รตฺตํ ปทุมํ, เสตํ ปุณฺฑรีกํฯ เสตํ วา ปทุมํ, รตฺตํ ปุณฺฑรีกํฯ อถ วา รตฺตํ วา โหตุ เสตํ วา สตปตฺตํ ปทุมํ, อูนสตปตฺตํ ปุณฺฑรีกํฯ วตฺถุ ปูรตีติ ปาราชิกวตฺถุ ปโหติฯ ตสฺมิํ ฉินฺนมตฺเต ปาราชิกนฺติ อุทกโต อจฺจุคฺคตสฺส อุทกวินิมุตฺตฏฺฐานโต เฉทนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยํ วตฺถุํ ปูเรตีติ ยํ ปุปฺผํ ปาราชิกวตฺถุํ ปูเรติฯ ทสหิ ปุปฺเผหิ กตกลาโป หตฺถโก, มหนฺตํ กลาปํ กตฺวา พทฺธํ ภารพทฺธํฯ รชฺชุเกสุ ติณานิ สนฺถริตฺวาติ เอตฺถ ‘‘ทฺเว รชฺชุกานิ อุทกปิฏฺเฐ ฐเปตฺวา เตสํ อุปริ ติริยโต ติณานิ สนฺถริตฺวา เตสํ อุปริ พนฺธิตฺวา วา อพนฺธิตฺวา วา ติริยโตเยว ปุปฺผานิ ฐเปตฺวา เหฏฺฐโต คตานิ ทฺเว รชฺชุกานิ อุกฺขิปิตฺวา ปุปฺผมตฺถเก ฐเปนฺตี’’ติ วทนฺติฯ

เกสคฺคมตฺตมฺปิ ยถาฐิตฏฺฐานโต จาเวตีติ ปาริมนฺเตน ผุฏฺโฐกาสํ, โอริมนฺเตน เกสคฺคมตฺตํ จาเวติฯ สกลมุทกนฺติ ทณฺเฑน ผุฏฺโฐกาสคตํ สกลมุทกํฯ น อุทกํ ฐานนฺติ อตฺตนา กตฏฺฐานสฺส อฏฺฐานตฺตาฯ อิทํ อุภยนฺติ เอตฺถ ‘‘พนฺธนํ อโมเจตฺวา…เป.… ปาราชิก’’นฺติ อิทเมเวกํ, ‘‘ปฐมํ พนฺธนํ…เป.… ฐานปริจฺเฉโท’’ติ อิทํ ทุติยํฯ ปทุมินิยนฺติ ปทุมคจฺเฉฯ อุปฺปาฏิตายาติ ปเรหิ อตฺตโน อตฺถาย อุปฺปาฏิตายฯ

พหิ ฐปิเตติ อุทกโต พหิ ฐปิเตฯ หตฺถกวเสน ขุทฺทกํ กตฺวา

พทฺธํ กลาปพทฺธํฯ มุฬาลนฺติ กนฺทํฯ ปตฺตํ วา ปุปฺผํ วาติ อิทํ กทฺทมสฺส อนฺโต ปวิสิตฺวา ฐิตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สกลมุทกนฺติ วาปิอาทีสุ ปริยาปนฺนํ สกลมุทกํฯ นิทฺธมนตุมฺพนฺติ วาปิยา อุทกสฺส นิกฺขมนมคฺคํฯ อุทกวาหกนฺติ มหามาติกํฯ น อวหาโรติ อิทํ ปุพฺพสทิสํ น โหตีติ อาห – ‘‘กสฺมา…เป.… เอวรูปา หิ ตตฺถ กติกา’’ติฯ อวหาโร นตฺถีติ สพฺพสาธารเณ อปริคฺคหฏฺฐาเน คหิตตฺตาฯ มาติกํ อาโรเปตฺวาติ ขุทฺทกมาติกํ อาโรเปตฺวาฯ มริตฺวา…เป.… ติฏฺฐนฺตีติ เอตฺถ ‘‘มตมจฺฉานํเยว เตสํ สนฺตกตฺตา อมเต คณฺหนฺตสฺส นตฺถิ อวหาโร’’ติ วทนฺติฯ

อุทกฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นาวฏฺฐกถาวณฺณนา

[99] นาวฏฺฐกถายํ ปน ยา พนฺธนา มุตฺตมตฺเต ฐานา น จวตีติ อิมินา จณฺฑโสเต พทฺธนาวํ ปฏิกฺขิปติฯ ตาว ทุกฺกฏนฺติ ‘‘พนฺธนํ โมเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ เอวํ โมเจนฺตสฺส ปญฺญตฺตํ ทุกฺกฏํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ถุลฺลจฺจยมฺปิ ปาราชิกมฺปิ โหตีติ เอตฺถ ปฐมํ ฐานา อจาเวตฺวา มุตฺเต ถุลฺลจฺจยํ, ปฐมํ ฐานา จาเวตฺวา มุตฺเต ปาราชิกนฺติ เวทิตพฺพํฯ

‘‘ปาเส พทฺธสูกโร วิยา’’ติอาทินา วุตฺตํ สนฺธายาห ‘‘ตตฺถ ยุตฺติ ปุพฺเพ วุตฺตา เอวา’’ติฯ วิปฺปนฏฺฐา นาวาติ วิสมวาตาทีหิ วินาสํ ปตฺวา อุทเก นิมุชฺชิตฺวา เหฏฺฐา ภูมิตลํ อปฺปตฺวา มชฺเฌ ฐิตํ สนฺธาย วทติฯ เตเนว ‘‘อโธ วา โอปิลาเปนฺตสฺส…เป.… นาวาตเลน ผุฏฺโฐกาสํ มุขวฏฺฏิํ อติกฺกนฺตมตฺเต ปาราชิก’’นฺติ วุตฺตํฯ โอปิลาเปนฺตสฺสาติ โอสีทาเปนฺตสฺสฯ อติกฺกนฺตมตฺเตติ ผุฏฺโฐกาสํ อติกฺกนฺตมตฺเตฯ เอเสว นโยติ มุตฺตมตฺเต ปาราชิกนฺติ ทสฺเสติฯ

นาวากฑฺฒนโยคฺคมหาโยตฺตตาย โยตฺตโกฏิโต ปฏฺฐาย สกลมฺปิ ‘‘ฐาน’’นฺติ วุตฺตํฯ

อสติปิ วาเต ยถา วาตํ คณฺหาติ, ตถา ฐปิตตฺตา ‘‘วาตํ คณฺหาเปตี’’ติ วุตฺตํฯ