เมนู

วินีตวตฺถุมฺหิ ‘‘สงฺฆสฺส ปุญฺชกิตํ ติณํ เถยฺยจิตฺโต ฌาเปสี’’สิ (ปารา. 156) วุตฺตตฺตา วินีตวตฺถุมฺหิ ติณชฺฌาปโก วิยาติ อิมินาว ฐานา อจาเวตุกาโมวาติ เอตฺถาปิ เถยฺยจิตฺเตน ฐานา อจาเวตุกาโมติ อิทํ วุตฺตเมว โหตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ อฉฑฺเฑตุกาโมเยวาติ เอตฺถาปิ เถยฺยจิตฺเตนาติ สมฺพนฺธิตพฺพํฯ อิทญฺหิ เถยฺยจิตฺตปกฺขํ สนฺธาย วุตฺตํ นาเสตุกามตาปกฺขสฺส วกฺขมานตฺตาฯ เตเนวาห ‘‘นาเสตุกามตาปกฺเข ปนา’’ติอาทิฯ อิตรถาปิ ยุชฺชตีติ เถยฺยจิตฺตาภาวา ฐานา จาเวตุกามสฺสปิ ทุกฺกฏํ ยุชฺชตีติ วุตฺตํ โหติฯ

ภูมฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อากาสฏฺฐกถาวณฺณนา

[96] อากาสฏฺฐกถายํ มุขตุณฺฑเกนาติ มุขคฺเคนฯ กลาปคฺเคนาติ ปิญฺฉกลาปสฺส อคฺเคนฯ ปสาเรตีติ คหณตฺถํ ปสาเรติฯ อคฺคเหตฺวา วาติ เลฑฺฑุอาทีหิ ปหริตฺวา นยนวเสน อคฺคเหตฺวา วาฯ อากาสฏฺฐวินิจฺฉเย วุจฺจมาเนปิ ตปฺปสงฺเคน อากาสฏฺฐสฺส เวหาสฏฺฐาทิภาวมุปคเตปิ อสมฺโมหตฺถํ ‘‘ยสฺมิํ องฺเค นิลียตี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อนฺโตวตฺถุมฺหีติ ปริกฺขิตฺตวตฺถุสฺส อนฺโตฯ อนฺโตคาเมติ ปริกฺขิตฺตสฺส คามสฺส อนฺโตฯ อปริกฺขิตฺเต ปน วตฺถุมฺหิ, คาเม วา ฐิตฏฺฐานเมว ฐานํฯ อฏวิมุขํ กโรตีติ อรญฺญาภิมุขํ กโรติฯ รกฺขตีติ เตน ปโยเคน ตสฺส อิจฺฉิตฏฺฐานํ อคตตฺตา รกฺขติฯ ภูมิยา คจฺฉนฺตํ สนฺธาย ‘‘ทุติยปทวาเร วา’’ติ วุตฺตํฯ คามโต นิกฺขนฺตสฺสาติ ปริกฺขิตฺตคามโต นิกฺขนฺตสฺสฯ กปิญฺชโร นาม เอกา ปกฺขิชาติฯ

อากาสฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เวหาสฏฺฐกถาวณฺณนา

[97] เวหาสฏฺฐกถายํ ปน จีวรวํเส ฐปิตสฺส จีวรสฺส อากฑฺฒเน ยถาวุตฺตปฺปเทสาติกฺกโม เอกทฺวงฺคุลมตฺตากฑฺฒเนน สิยาติ อธิปฺปาเยน วุตฺตํ ‘‘เอกทฺวงฺคุลมตฺตากฑฺฒเนเนว ปาราชิก’’นฺติฯ อิทญฺจ ตาทิสํ นาติมหนฺตํ จีวรวํสทณฺฑกํ สนฺธาย วุตฺตํ, มหนฺเต ปน ตโต อธิกมตฺตากฑฺฒเนเนว สิยาฯ รชฺชุเกน พนฺธิตฺวาติ เอกาย รชฺชุโกฏิยา จีวรํ พนฺธิตฺวา อปราย โกฏิยา จีวรวํสํ พนฺธิตฺวา ฐปิตจีวรํฯ มุตฺตมตฺเต อฏฺฐตฺวา ปตนกสภาวตฺตา ‘‘มุตฺเต ปาราชิก’’นฺติ วุตฺตํฯ

เอกเมกสฺส ผุฏฺโฐกาสมตฺเต อติกฺกนฺเต ปาราชิกนฺติ ภิตฺติํ อผุสาเปตฺวา ฐปิตตฺตา วุตฺตํฯ ภิตฺติํ นิสฺสาย ฐปิตนฺติ ปฏิปาฏิยา ฐปิเตสุ นาคทนฺตาทีสุเยว อาโรเปตฺวา ภิตฺติํ ผุสาเปตฺวา ฐปิตํฯ ปณฺณนฺตรํ อาโรเปตฺวา ฐปิตาติ อญฺเญหิ ฐปิตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

เวหาสฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุทกฏฺฐกถาวณฺณนา

[98] อุทกฏฺฐกถายํ สนฺทมานอุทเก นิกฺขิตฺตํ น ติฏฺฐตีติ อาห ‘‘อสนฺทนเก อุทเก’’ติฯ อนาปตฺตีติ หตฺถวารปทวาเรสุ ทุกฺกฏาปตฺติยา อภาวํ สนฺธาย วุตฺตํฯ กฑฺฒตีติ เหฏฺฐโต โอสาเรติฯ อุปฺปลาทีสูติ อาทิ-สทฺเทน ปทุมปุณฺฑรีกาทิํ สงฺคณฺหาติฯ รตฺตํ ปทุมํ, เสตํ ปุณฺฑรีกํฯ เสตํ วา ปทุมํ, รตฺตํ ปุณฺฑรีกํฯ อถ วา รตฺตํ วา โหตุ เสตํ วา สตปตฺตํ ปทุมํ, อูนสตปตฺตํ ปุณฺฑรีกํวตฺถุ ปูรตีติ ปาราชิกวตฺถุ ปโหติฯ ตสฺมิํ ฉินฺนมตฺเต ปาราชิกนฺติ อุทกโต อจฺจุคฺคตสฺส อุทกวินิมุตฺตฏฺฐานโต เฉทนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยํ วตฺถุํ ปูเรตีติ ยํ ปุปฺผํ ปาราชิกวตฺถุํ ปูเรติฯ ทสหิ ปุปฺเผหิ กตกลาโป หตฺถโก, มหนฺตํ กลาปํ กตฺวา พทฺธํ ภารพทฺธํรชฺชุเกสุ ติณานิ สนฺถริตฺวาติ เอตฺถ ‘‘ทฺเว รชฺชุกานิ อุทกปิฏฺเฐ ฐเปตฺวา เตสํ อุปริ ติริยโต ติณานิ สนฺถริตฺวา เตสํ อุปริ พนฺธิตฺวา วา อพนฺธิตฺวา วา ติริยโตเยว ปุปฺผานิ ฐเปตฺวา เหฏฺฐโต คตานิ ทฺเว รชฺชุกานิ อุกฺขิปิตฺวา ปุปฺผมตฺถเก ฐเปนฺตี’’ติ วทนฺติฯ

เกสคฺคมตฺตมฺปิ ยถาฐิตฏฺฐานโต จาเวตีติ ปาริมนฺเตน ผุฏฺโฐกาสํ, โอริมนฺเตน เกสคฺคมตฺตํ จาเวติฯ สกลมุทกนฺติ ทณฺเฑน ผุฏฺโฐกาสคตํ สกลมุทกํฯ น อุทกํ ฐานนฺติ อตฺตนา กตฏฺฐานสฺส อฏฺฐานตฺตาฯ อิทํ อุภยนฺติ เอตฺถ ‘‘พนฺธนํ อโมเจตฺวา…เป.… ปาราชิก’’นฺติ อิทเมเวกํ, ‘‘ปฐมํ พนฺธนํ…เป.… ฐานปริจฺเฉโท’’ติ อิทํ ทุติยํฯ ปทุมินิยนฺติ ปทุมคจฺเฉฯ อุปฺปาฏิตายาติ ปเรหิ อตฺตโน อตฺถาย อุปฺปาฏิตายฯ