เมนู

นาหํ, สาริปุตฺต, เอตฺตาวตา ‘สอุปวชฺโช’ติ วทามิฯ โย โข, สาริปุตฺต, อิมญฺจ กายํ นิกฺขิปติ อญฺญญฺจ กายํ อุปาทิยติ ตมหํ ‘สอุปวชฺโช’ติ วทามิฯ ตํ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน นตฺถิฯ ‘อนุปวชฺโช ฉนฺโน ภิกฺขุ สตฺถํ อาหเรสี’ติ เอวเมตํ, สาริปุตฺต, ธาเรหี’’ติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อตฺตมโน อายสฺมา สาริปุตฺโต ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทีติฯ

ฉนฺโนวาทสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํฯ

3. ปุณฺโณวาทสุตฺตํ

[395] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อายสฺมา ปุณฺโณ สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา ปุณฺโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘สาธุ มํ, ภนฺเต, ภควา สํขิตฺเตน โอวาเทน โอวทตุ, ยมหํ ภควโต ธมฺมํ สุตฺวา เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหเรยฺย’’นฺติฯ ‘‘เตน หิ, ปุณฺณ, สุณาหิ, สาธุกํ มนสิ กโรหิ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข อายสฺมา ปุณฺโณ ภควโต ปจฺจสฺโสสิฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘สนฺติ โข, ปุณฺณ, จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ ตํ เจ ภิกฺขุ อภินนฺทติ อภิวทติ อชฺโฌสาย ติฏฺฐติฯ ตสฺส ตํ อภินนฺทโต อภิวทโต อชฺโฌสาย ติฏฺฐโต อุปฺปชฺชติ นนฺที [นนฺทิ (สฺยา. กํ.)]ฯ ‘นนฺทีสมุทยา ทุกฺขสมุทโย, ปุณฺณา’ติ วทามิฯ

‘‘สนฺติ โข, ปุณฺณ, โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา… ฆานวิญฺเญยฺยา คนฺธา… ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา… กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา… มโนวิญฺเญยฺยา ธมฺมา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ ตํ เจ ภิกฺขุ อภินนฺทติ อภิวทติ อชฺโฌสาย ติฏฺฐติฯ ตสฺส ตํ อภินนฺทโต อภิวทโต อชฺโฌสาย ติฏฺฐโต อุปฺปชฺชติ นนฺทีฯ ‘นนฺทีสมุทยา ทุกฺขสมุทโย, ปุณฺณา’ติ วทามิฯ

‘‘สนฺติ จ โข, ปุณฺณ, จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ ตํ เจ ภิกฺขุ นาภินนฺทติ นาภิวทติ นาชฺโฌสาย ติฏฺฐติฯ ตสฺส ตํ อนภินนฺทโต อนภิวทโต อนชฺโฌสาย ติฏฺฐโต นนฺที นิรุชฺฌติฯ ‘นนฺทีนิโรธา ทุกฺขนิโรโธ, ปุณฺณา’ติ วทามิฯ

‘‘สนฺติ จ โข, ปุณฺณ, โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา… ฆานวิญฺเญยฺยา คนฺธา… ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา… กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา… มโนวิญฺเญยฺยา ธมฺมา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ ตํ เจ ภิกฺขุ นาภินนฺทติ นาภิวทติ นาชฺโฌสาย ติฏฺฐติฯ ตสฺส ตํ อนภินนฺทโต อนภิวทโต อนชฺโฌสาย ติฏฺฐโต นนฺที นิรุชฺฌติฯ ‘นนฺทีนิโรธา ทุกฺขนิโรโธ, ปุณฺณา’ติ วทามิฯ

‘‘อิมินา จ ตฺวํ ปุณฺณ, มยา สํขิตฺเตน โอวาเทน โอวทิโต กตรสฺมิํ ชนปเท วิหริสฺสสี’’ติ? ‘‘อิมินาหํ, ภนฺเต, ภควตา สํขิตฺเตน โอวาเทน โอวทิโต, อตฺถิ สุนาปรนฺโต นาม ชนปโท, ตตฺถาหํ วิหริสฺสามี’’ติฯ

[396] ‘‘จณฺฑา โข, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา; ผรุสา โข, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสาฯ สเจ ตํ, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา อกฺโกสิสฺสนฺติ ปริภาสิสฺสนฺติ, ตตฺถ เต, ปุณฺณ, กินฺติ ภวิสฺสตี’’ติ? ‘‘สเจ มํ, ภนฺเต, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา อกฺโกสิสฺสนฺติ ปริภาสิสฺสนฺติ, ตตฺถ เม เอวํ ภวิสฺสติ – ‘ภทฺทกา [ภทฺรกา (ก.)] วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, สุภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, ยํ เม นยิเม ปาณินา ปหารํ เทนฺตี’ติฯ เอวเมตฺถ [เอวมฺเมตฺถ (?)], ภควา, ภวิสฺสติ; เอวเมตฺถ, สุคต, ภวิสฺสตี’’ติฯ

‘‘สเจ ปน เต, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา ปาณินา ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ ปน เต, ปุณฺณ, กินฺติ ภวิสฺสตี’’ติ? ‘‘สเจ เม, ภนฺเต, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา ปาณินา ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ เม เอวํ ภวิสฺสติ – ‘ภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, สุภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, ยํ เม นยิเม เลฑฺฑุนา ปหารํ เทนฺตี’ติฯ เอวเมตฺถ, ภควา, ภวิสฺสติ; เอวเมตฺถ, สุคต, ภวิสฺสตี’’ติฯ

‘‘สเจ ปน เต, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา เลฑฺฑุนา ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ ปน เต, ปุณฺณ, กินฺติ ภวิสฺสตี’’ติ? ‘‘สเจ เม, ภนฺเต, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา เลฑฺฑุนา ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ เม เอวํ ภวิสฺสติ – ‘ภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, สุภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, ยํ เม นยิเม ทณฺเฑน ปหารํ เทนฺตี’ติฯ เอวเมตฺถ, ภควา, ภวิสฺสติ; เอวเมตฺถ, สุคต, ภวิสฺสตี’’ติฯ

‘‘สเจ ปน เต, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา ทณฺเฑน ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ ปน เต, ปุณฺณ, กินฺติ ภวิสฺสตี’’ติ? ‘‘สเจ เม, ภนฺเต, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา ทณฺเฑน ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ เม เอวํ ภวิสฺสติ – ‘ภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, สุภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, ยํ เม นยิเม สตฺเถน ปหารํ เทนฺตี’ติฯ เอวเมตฺถ, ภควา, ภวิสฺสติ; เอวเมตฺถ, สุคต, ภวิสฺสตี’’ติฯ

‘‘สเจ ปน เต, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา สตฺเถน ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ ปน เต, ปุณฺณ, กินฺติ ภวิสฺสตี’’ติ? ‘‘สเจ เม, ภนฺเต, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา สตฺเถน ปหารํ ทสฺสนฺติ, ตตฺถ เม เอวํ ภวิสฺสติ – ‘ภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, สุภทฺทกา วติเม สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา, ยํ มํ [ยํ เม (สี. ปี. ก.)] นยิเม ติณฺเหน สตฺเถน ชีวิตา โวโรเปนฺตี’ติฯ เอวเมตฺถ, ภควา, ภวิสฺสติ; เอวเมตฺถ, สุคต, ภวิสฺสตี’’ติฯ

‘‘สเจ ปน ตํ, ปุณฺณ, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา ติณฺเหน สตฺเถน ชีวิตา โวโรเปสฺสนฺติ, ตตฺถ ปน เต, ปุณฺณ, กินฺติ ภวิสฺสตี’’ติ? ‘‘สเจ มํ, ภนฺเต, สุนาปรนฺตกา มนุสฺสา ติณฺเหน สตฺเถน ชีวิตา โวโรเปสฺสนฺติ, ตตฺถ เม เอวํ ภวิสฺสติ – ‘สนฺติ โข ภควโต สาวกา กาเย จ ชีวิเต จ อฏฺฏียมานา หรายมานา ชิคุจฺฉมานา สตฺถหารกํ ปริเยสนฺติฯ ตํ เม อิทํ อปริยิฏฺฐํเยว สตฺถหารกํ ลทฺธ’นฺติฯ เอวเมตฺถ, ภควา, ภวิสฺสติ; เอวเมตฺถ, สุคต, ภวิสฺสตี’’ติฯ ‘‘สาธุ, สาธุ, ปุณฺณ! สกฺขิสฺสสิ โข ตฺวํ, ปุณฺณ, อิมินา ทมูปสเมน สมนฺนาคโต สุนาปรนฺตสฺมิํ ชนปเท วิหริตุํฯ ยสฺสทานิ ตฺวํ, ปุณฺณ, กาลํ มญฺญสี’’ติฯ

[397] อถ โข อายสฺมา ปุณฺโณ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน สุนาปรนฺโต ชนปโท เตน จาริกํ ปกฺกามิฯ อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน สุนาปรนฺโต ชนปโท ตทวสริฯ ตตฺร สุทํ อายสฺมา ปุณฺโณ สุนาปรนฺตสฺมิํ ชนปเท วิหรติฯ อถ โข อายสฺมา ปุณฺโณ เตเนวนฺตรวสฺเสน ปญฺจมตฺตานิ อุปาสกสตานิ ปฏิเวเทสิ [ปฏิปาเทสิ (สี. ปี.), ปฏิเทเสสิ (สฺยา. กํ.)], เตเนวนฺตรวสฺเสน ปญฺจมตฺตานิ อุปาสิกสตานิ ปฏิเวเทสิ, เตเนวนฺตรวสฺเสน ติสฺโส วิชฺชา สจฺฉากาสิฯ อถ โข อายสฺมา ปุณฺโณ อปเรน สมเยน ปรินิพฺพายิฯ

อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘โย โส, ภนฺเต, ปุณฺโณ นาม กุลปุตฺโต ภควตา สํขิตฺเตน โอวาเทน โอวทิโต โส กาลงฺกโตฯ ตสฺส กา คติ, โก อภิสมฺปราโย’’ติ? ‘‘ปณฺฑิโต, ภิกฺขเว, ปุณฺโณ กุลปุตฺโต ปจฺจปาทิ [สจฺจวาที ธมฺมวาที (ก.)] ธมฺมสฺสานุธมฺมํ, น จ มํ ธมฺมาธิกรณํ วิเหเฐสิฯ ปรินิพฺพุโต, ภิกฺขเว, ปุณฺโณ กุลปุตฺโต’’ติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติฯ

ปุณฺโณวาทสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ตติยํฯ

4. นนฺทโกวาทสุตฺตํ

[398] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข มหาปชาปติโคตมี ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุนิสเตหิ สทฺธิํ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข มหาปชาปติโคตมี ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘โอวทตุ, ภนฺเต, ภควา ภิกฺขุนิโย; อนุสาสตุ, ภนฺเต, ภควา ภิกฺขุนิโย; กโรตุ, ภนฺเต, ภควา ภิกฺขุนีนํ ธมฺมิํ กถ’’นฺติ [ธมฺมิกถนฺติ (สฺยา. กํ. ก.)]

เตน โข ปน สมเยน เถรา ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺติ ปริยาเยนฯ อายสฺมา นนฺทโก น อิจฺฉติ ภิกฺขุนิโย โอวทิตุํ ปริยาเยนฯ