4. พากุลสุตฺตํ

[209] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ อายสฺมา พากุโล [พกฺกุโล (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ อถ โข อเจลกสฺสโป อายสฺมโต พากุลสฺส ปุราณคิหิสหาโย เยนายสฺมา พากุโล เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมตา พากุเลน สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อเจลกสฺสโป อายสฺมนฺตํ พากุลํ เอตทโวจ –

‘‘กีวจิรํ ปพฺพชิโตสิ, อาวุโส พากุลา’’ติ? ‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺสา’’ติฯ ‘‘อิเมหิ ปน เต, อาวุโส พากุล, อสีติยา วสฺเสหิ กติกฺขตฺตุํ เมถุโน ธมฺโม ปฏิเสวิโต’’ติ? ‘‘น โข มํ, อาวุโส กสฺสป, เอวํ ปุจฺฉิตพฺพํ – ‘อิเมหิ ปน เต, อาวุโส พากุล, อสีติยา วสฺเสหิ กติกฺขตฺตุํ เมถุโน ธมฺโม ปฏิเสวิโต’ติฯ เอวญฺจ โข มํ, อาวุโส กสฺสป, ปุจฺฉิตพฺพํ – ‘อิเมหิ ปน เต, อาวุโส พากุล, อสีติยา วสฺเสหิ กติกฺขตฺตุํ กามสญฺญา อุปฺปนฺนปุพฺพา’’’ติ? ( ) [(อิเมหิ ปน เต อาวุโส พกฺกุล อสีติโย วสฺเสหิ กติกฺขตฺตุํ กามสญฺญา อุปฺปนฺนปุพฺพาติฯ) (สี. ปี.)]

[210] ‘‘อสีติ เม, อาวุโส , วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ กามสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํฯ ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ กามสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ พฺยาปาทสญฺญํ…เป.… วิหิํสาสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํฯ ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ วิหิํสาสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ กามวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํฯ ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ กามวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ พฺยาปาทวิตกฺกํ…เป.… วิหิํสาวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํฯ

ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ วิหิํสาวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

[211] ‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ คหปติจีวรํ สาทิตาฯ ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ คหปติจีวรํ สาทิตา, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ สตฺเถน จีวรํ ฉินฺทิตาฯ ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ สตฺเถน จีวรํ ฉินฺทิตา…เป.… ธาเรมฯ

‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ สูจิยา จีวรํ สิพฺพิตา…เป.… นาภิชานามิ รชเนน จีวรํ รชิตา… นาภิชานามิ กถิเน [กฐิเน (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] จีวรํ สิพฺพิตา… นาภิชานามิ สพฺรหฺมจารีนํ จีวรกมฺเม วิจาริตา [สพฺรหฺมจารี จีวรกมฺเม พฺยาปาริตา (สี. ปี.)] … นาภิชานามิ นิมนฺตนํ สาทิตา… นาภิชานามิ เอวรูปํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ – ‘อโห วต มํ โกจิ นิมนฺเตยฺยา’ติ… นาภิชานามิ อนฺตรฆเร นิสีทิตา… นาภิชานามิ อนฺตรฆเร ภุญฺชิตา… นาภิชานามิ มาตุคามสฺส อนุพฺยญฺชนโส นิมิตฺตํ คเหตา… นาภิชานามิ มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทสิตา อนฺตมโส จตุปฺปทมฺปิ คาถํ… นาภิชานามิ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตา… นาภิชานามิ ภิกฺขุนิยา ธมฺมํ เทสิตา… นาภิชานามิ สิกฺขมานาย ธมฺมํ เทสิตา… นาภิชานามิ สามเณริยา ธมฺมํ เทสิตา… นาภิชานามิ ปพฺพาเชตา… นาภิชานามิ อุปสมฺปาเทตา… นาภิชานามิ นิสฺสยํ ทาตา… นาภิชานามิ สามเณรํ อุปฏฺฐาเปตา… นาภิชานามิ ชนฺตาฆเร นฺหายิตา… นาภิชานามิ จุณฺเณน นฺหายิตา… นาภิชานามิ สพฺรหฺมจารีคตฺตปริกมฺเม วิจาริตา [พฺยาปาริตา (สี. ปี.)] … นาภิชานามิ อาพาธํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อนฺตมโส คทฺทูหนมตฺตมฺปิ… นาภิชานามิ เภสชฺชํ อุปหริตา, อนฺตมโส หริตกิขณฺฑมฺปิ… นาภิชานามิ อปสฺเสนกํ อปสฺสยิตา… นาภิชานามิ เสยฺยํ กปฺเปตาฯ ยํปายสฺมา…เป.… ธาเรมฯ

‘‘อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ คามนฺตเสนาสเน วสฺสํ อุปคนฺตา ฯ

ยํปายสฺมา พากุโล อสีติยา วสฺเสหิ นาภิชานาติ คามนฺตเสนาสเน วสฺสํ อุปคนฺตา, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

‘‘สตฺตาหเมว โข อหํ, อาวุโส, สรโณ รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชิํ; อถ อฏฺฐมิยํ อญฺญา อุทปาทิฯ ยํปายสฺมา พากุโล สตฺตาหเมว สรโณ รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชิ; อถ อฏฺฐมิยํ อญฺญา อุทปาทิ อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมฯ

[212] ‘‘ลเภยฺยาหํ, อาวุโส พากุล, อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ปพฺพชฺชํ, ลเภยฺยํ อุปสมฺปท’’นฺติฯ อลตฺถ โข อเจลกสฺสโป อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ปพฺพชฺชํ, อลตฺถ อุปสมฺปทํฯ อจิรูปสมฺปนฺโน ปนายสฺมา กสฺสโป เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรสฺเสว – ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ – พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ อพฺภญฺญาสิฯ อญฺญตโร โข ปนายสฺมา กสฺสโป อรหตํ อโหสิฯ

อถ โข อายสฺมา พากุโล อปเรน สมเยน อวาปุรณํ [อปาปุรณํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] อาทาย วิหาเรน วิหารํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห – ‘‘อภิกฺกมถายสฺมนฺโต, อภิกฺกมถายสฺมนฺโตฯ อชฺช เม ปรินิพฺพานํ ภวิสฺสตี’’ติฯ ‘‘ยํปายสฺมา พากุโล อวาปุรณํ อาทาย วิหาเรน วิหารํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห – ‘อภิกฺกมถายสฺมนฺโต, อภิกฺกมถายสฺมนฺโต; อชฺช เม ปรินิพฺพานํ ภวิสฺสตี’ติ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม’’ฯ

อายสฺมา พากุโล มชฺเฌ ภิกฺขุสงฺฆสฺส นิสินฺนโกว ปรินิพฺพายิฯ ‘‘ยํปายสฺมา พากุโล มชฺเฌ ภิกฺขุสงฺฆสฺส นิสินฺนโกว ปรินิพฺพายิ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมา’’ติฯ

พากุลสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ จตุตฺถํฯ

5. ทนฺตภูมิสุตฺตํ

[213] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ เตน โข ปน สมเยน อจิรวโต สมณุทฺเทโส อรญฺญกุฏิกายํ วิหรติฯ อถ โข ชยเสโน ราชกุมาโร ชงฺฆาวิหารํ อนุจงฺกมมาโน อนุวิจรมาโน เยน อจิรวโต สมณุทฺเทโส เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อจิรวเตน สมณุทฺเทเสน สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ชยเสโน ราชกุมาโร อจิรวตํ สมณุทฺเทสํ เอตทโวจ –

‘‘สุตํ เมตํ, โภ อคฺคิเวสฺสน – ‘อิธ ภิกฺขุ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต ผุเสยฺย จิตฺตสฺส เอกคฺคต’นฺติฯ ‘เอวเมตํ, ราชกุมาร, เอวเมตํ, ราชกุมารฯ อิธ ภิกฺขุ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต ผุเสยฺย จิตฺตสฺส เอกคฺคต’นฺติฯ ‘สาธุ เม ภวํ อคฺคิเวสฺสโน ยถาสุตํ ยถาปริยตฺตํ ธมฺมํ เทเสตู’ติฯ ‘น โข เต อหํ, ราชกุมาร, สกฺโกมิ ยถาสุตํ ยถาปริยตฺตํ ธมฺมํ เทเสตุํฯ อหญฺจ หิ เต, ราชกุมาร, ยถาสุตํ ยถาปริยตฺตํ ธมฺมํ เทเสยฺยํ, ตฺวญฺจ เม ภาสิตสฺส อตฺถํ น อาชาเนยฺยาสิ; โส มมสฺส กิลมโถ, สา มมสฺส วิเหสา’ติฯ ‘เทเสตุ เม ภวํ อคฺคิเวสฺสโน ยถาสุตํ ยถาปริยตฺตํ ธมฺมํฯ อปฺเปวนามาหํ โภโต อคฺคิเวสฺสนสฺส ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชาเนยฺย’นฺติฯ ‘เทเสยฺยํ โข เต อหํ, ราชกุมาร, ยถาสุตํ ยถาปริยตฺตํ ธมฺมํฯ สเจ เม ตฺวํ ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชาเนยฺยาสิ, อิจฺเจตํ กุสลํ; โน เจ เม ตฺวํ ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชาเนยฺยาสิ, ยถาสเก ติฏฺเฐยฺยาสิ, น มํ ตตฺถ อุตฺตริํ ปฏิปุจฺเฉยฺยาสี’ติฯ ‘เทเสตุ เม ภวํ อคฺคิเวสฺสโน ยถาสุตํ ยถาปริยตฺตํ ธมฺมํฯ สเจ อหํ โภโต อคฺคิเวสฺสนสฺส ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชานิสฺสามิ [อาชาเนยฺยามิ (ก.)], อิจฺเจตํ กุสลํ; โน เจ อหํ โภโต อคฺคิเวสฺสนสฺส ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชานิสฺสามิ, ยถาสเก ติฏฺฐิสฺสามิ [ติฏฺเฐยฺยามิ (ก.)], นาหํ ตตฺถ ภวนฺตํ อคฺคิเวสฺสนํ อุตฺตริํ ปฏิปุจฺฉิสฺสามี’’’ติฯ