ตสฺมิญฺหิ สมาคเม อยํ เถโร ยานิ จ ตทา อุปฺปนฺนานิ วตฺถูนิ, ยานิ จ อายติํ อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ, สพฺเพสมฺปิ เตสํ ปฏิพาหนตฺถํ สตฺถารา ทินฺนนยวเสเนว ตถาคเตน ฐปิตมาติกํ วิภชนฺโต สกวาเท ปญฺจ สุตฺตสตานิ, ปรวาเท ปญฺจาติ สุตฺตสหสฺสํ อาหริตฺวา ตทา อุปฺปนฺนวาทสฺส มทฺทนโต ปรปฺปวาทมทฺทนํ อายติํ อุปฺปชฺชนกวาทานํ ปฏิเสธนลกฺขณภาวโต อายติํ ปฏิเสธลกฺขณํ กถาวตฺถุปฺปกรณํ อกาสิฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย สารตฺถทีปนิยํ

ตติยสงฺคีติกถาวณฺณนา สมตฺตาฯ

อาจริยปรมฺปรกถาวณฺณนา

‘‘เกนาภต’’นฺติ อิมํ ปญฺหํ วิสชฺเชนฺเตน ชมฺพุทีเป ตาว อาจริยปรมฺปรา ยาว ตติยสงฺคีติ, ตาว ทสฺเสตฺวา อิทานิ สีหฬทีเป อาจริยปรมฺปรํ ทสฺเสตุํ ‘‘ตติยสงฺคหโต ปน อุทฺธ’’นฺติอาทิ อารทฺธํฯ อิมํ ทีปนฺติ อิมํ ตมฺพปณฺณิทีปํฯ กญฺจิ กาลนฺติ กิสฺมิญฺจิ กาเลฯ โปราณาติ อฏฺฐกถาจริยาฯ ภทฺทนาโมติ ภทฺทสาลตฺเถโรฯ นามสฺส เอกเทเสนปิ หิ โวหาโร ทิสฺสติ ‘‘เทวทตฺโต ทตฺโต’’ติ ยถาฯ อาคุํ น กโรนฺตีติ นาคาฯ วินยปิฏกํ วาจยิํสูติ สมฺพนฺโธฯ ตมฺพปณฺณิยาติ ภุมฺมวจนํฯ นิกาเย ปญฺจ วาเจสุนฺติ วินยาภิธมฺมวชฺเช ทีฆนิกายาทิเก ปญฺจ นิกาเย จ วาเจสุํฯ สตฺต เจว ปกรเณติ ธมฺมสงฺคณีวิภงฺคาทิเก สตฺต อภิธมฺมปฺปกรเณ จ วาเจสุนฺติ อตฺโถฯ อสนิ วิย สิลุจฺจเย กิเลเส เมธติ หิํสตีติ เมธา, ขิปฺปํ คหณธารณฏฺเฐน วา เมธา, ปญฺญา, สา เอตสฺส อตฺถีติ เมธาวีฯ ติเปฏโกติ ตีณิ ปิฏกานิ เอตสฺส อตฺถีติ ติเปฏโก, เตปิฏโกติ วุตฺตํ โหติ, ติปิฏกปริยตฺติธโรติ อตฺโถฯ ตารกานํ ราชาติ ตารกราชา, จนฺทิมาฯ อติโรจถาติ อติวิย วิโรจิตฺถฯ ปุปฺผนาโมติ มหาปทุมตฺเถโรฯ สทฺธมฺมวํสโกวิโทติ สทฺธมฺมตนฺติยา โกวิโทฯ ปุปฺผนาโมติ สุมนตฺเถโรฯ ชมฺพุทีเป ปติฏฺฐิโตติ สุมนตฺเถโร กิร เอกสฺมิํ สมเย สีหฬทีปมฺหิ สาสเน โอสกฺกมาเน ชมฺพุทีปํ คนฺตฺวา อุคฺคณฺหิตฺวา สาสนํ อนุรกฺขนฺโต ตตฺเถว ปติฏฺฐาสิฯ มคฺคโกวิทาติ สคฺคมคฺคโมกฺขมคฺเคสุ โกวิทาฯ