ตตฺถ สิคฺคโว จ จณฺฑวชฺชี จ ทฺเว อุปชฺฌายสฺเสว สนฺติเก ธมฺมวินยํ ปริยาปุณิตฺวา อปรภาเค ฉฬภิญฺญา อเหสุํฯ

ติสฺสสฺส ปน โมคฺคลิปุตฺตสฺส อนุปุพฺพกถา ปรโต อาวิ ภวิสฺสติฯ วิชิตาวิโนติ วิชิตสพฺพกิเลสปฏิปกฺขตฺตา วิชิตวนฺโตฯ ปรมฺปรายาติ ปฏิปาฏิยา, อนุกฺกเมนาติ วุตฺตํ โหติฯ ชมฺพุสิริวฺหเยติ ชมฺพุสทิสนาเม, ชมฺพุนามเกติ วุตฺตํ โหติฯ มหนฺเตน หิ ชมฺพุรุกฺเขน อภิลกฺขิตตฺตา ทีโปปิ ‘‘ชมฺพู’’ติ วุจฺจติฯ อจฺฉิชฺชมานํ อวินสฺสมานํ กตฺวาฯ

วินยวํสนฺติอาทีหิ ตีหิ วินยปาฬิเยว กถิตา ปริยายวจนตฺตาฯ ปกตญฺญุตนฺติ เวยฺยตฺติยํ, ปฏุภาวนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ธุรคฺคาโห อโหสีติ ปธานคฺคาหี อโหสิ, สพฺเพสํ ปาโมกฺโข หุตฺวา คณฺหีติ วุตฺตํ โหติฯ ภิกฺขูนํ สมุทาโย สมูโห ภิกฺขุสมุทาโย, สมณคโณติ อตฺโถฯ

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺฐกถาย สารตฺถทีปนิยํ

ปฐมมหาสงฺคีติกถาวณฺณนา สมตฺตาฯ

ทุติยสงฺคีติกถาวณฺณนา

‘‘ยทา นิพฺพายิํสู’’ติ สมฺพนฺโธฯ โชตยิตฺวา จ สพฺพธีติ ตเมว สทฺธมฺมํ สพฺพตฺถ ปกาสยิตฺวาฯ ‘‘ชุติมนฺโต’’ติ วตฺตพฺเพ คาถาพนฺธวเสน ‘‘ชุตีมนฺโต’’ติ วุตฺตํ, ปญฺญาโชติสมฺปนฺนาติ อตฺโถ, เตชวนฺโตติ วา, มหานุภาวาติ วุตฺตํ โหติฯ นิพฺพายิํสูติ อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพายิํสุฯ ปหีนสพฺพกิเลสตฺตา นตฺถิ เอเตสํ กตฺถจิ อาลโย ตณฺหาติ อนาลยา, วีตราคาติ วุตฺตํ โหติฯ

วสฺสสตปรินิพฺพุเต ภควตีติ วสฺสสตํ ปรินิพฺพุตสฺส อสฺสาติ วสฺสสตปรินิพฺพุโต, ภควา, ตสฺมิํ ปรินิพฺพานโต วสฺสสเต อติกฺกนฺเตติ วุตฺตํ โหติฯ เวสาลิกาติ เวสาลีนิวาสิโนฯ วชฺชิปุตฺตกาติ วชฺชิรฏฺเฐ เวสาลิยํ กุลานํ ปุตฺตาฯ กปฺปติ สิงฺคีโลณกปฺโปติ สิงฺเคน โลณํ ปริหริตฺวา ปริหริตฺวา อโลณกปิณฺฑปาเตน สทฺธิํ ภุญฺชิตุํ กปฺปติ, น สนฺนิธิํ กโรตีติ อธิปฺปาโยฯ