อุมฺมาทวเสน ปิณฺฑาย จรนฺโต ปน อุมฺมาทา จิตฺตวิกฺเขปา ปิณฺฑปาติโก นาม โหติฯ วณฺณิตนฺติ อิทํ ปิณฺฑปาติกงฺคํ นาม พุทฺเธหิ จ พุทฺธสาวเกหิ จ วณฺณิตํ ปสตฺถนฺติ ปิณฺฑปาติโก โหติฯ อปฺปิจฺฉตํเยว นิสฺสายาติอาทีสุ – ‘‘อิติ อปฺปิจฺโฉ ภวิสฺสามิ, อิทํ เม ปิณฺฑปาติกงฺคํ อปฺปิจฺฉตาย สํวตฺติสฺสติ; ‘อิติ สนฺตุฏฺโฐ ภวิสฺสามิ อิทํ เม ปิณฺฑปาติกงฺคํ สนฺตุฏฺฐิยา สํวตฺติสฺสติ’; ‘อิติ กิเลเส สํลิขิสฺสามิ’, อิทํ เม ปิณฺฑปาติกงฺคํ กิเลสสลฺเลขนตฺถาย สํวตฺติสฺสตี’’ติ ปิณฺฑปาติโก โหติฯ อิทมตฺถิตนฺติ อิมาย กลฺยาณาย ปฏิปตฺติยา อตฺถิกภาวํ, อิมินา วา ปิณฺฑปาตมตฺเตน อตฺถิกภาวํฯ ยํ ยํ ลทฺธํ เตน เตเนว ยาปนภาวํ นิสฺสายาติ อตฺโถฯ อคฺโคติ เชฏฺฐโกฯ เสสานิ ตสฺเสว เววจนานิฯ

ควา ขีรนฺติ คาวิโต ขีรํ นาม โหติ, น วินา คาวิยาฯ ขีรมฺหา ทธีติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เอวเมวนฺติ ยถา เอเตสุ ปญฺจสุ โครเสสุ สปฺปิมณฺโฑ อคฺโค; เอวเมวํ อิเมสุ ปญฺจสุ ปิณฺฑปาติเกสุ ยฺวายํ อปฺปิจฺฉตาทีนิ นิสฺสาย ปิณฺฑปาติโก โหติฯ อยํ อคฺโค จ เสฏฺโฐ จ ปาโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จฯ อิเมสุ ปน ปญฺจสุ ปิณฺฑปาติเกสุ ทฺเวว ชนา ปิณฺฑปาติกา , ตโย น ปิณฺฑปาติกาฯ นามมตฺเตน ปน ปิณฺฑปาติกาติ เวทิตพฺพาฯ ขลุปจฺฉาภตฺติกาทีสุปิ เอเสว นโยติฯ

ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนาฯ

6. ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา

[202] ฉกฺเก – ตตฺราติ เตสุ ฉสุ ปุคฺคเลสุฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธ เตน ทฏฺฐพฺโพติ โส ปุคฺคโล เตน อนาจริยเกน อตฺตนา อุปฺปาทิเตน สพฺพญฺญุตญฺญาเณน สพฺพญฺญุพุทฺโธ ทฏฺฐพฺโพฯ

ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ เตนาติอาทีสุปิ เตน ปจฺเจกสมฺโพธิญาเณน โส ปุคฺคโล ปจฺเจกสมฺพุทฺโธฯ เตน สาวกปารมีญาเณน เต ปุคฺคลา สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานาฯ เตน ทุกฺขสฺส อนฺตกรเณน เต ปุคฺคลา อวเสสา อรหนฺโตฯ เตน อิตฺถตฺตํ อนาคมเนน โส ปุคฺคโล อนาคามีฯ เตน อิตฺถตฺตํ อาคมเนน เต ปุคฺคลา โสตาปนฺนสกทาคามิโน ทฏฺฐพฺพาติฯ

ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนาฯ

7. สตฺตกนิทฺเทสวณฺณนา