อิธ ปน, ภิกฺขเว , ภิกฺขุ สีเลสุ ปริปูรการี, สมาธิสฺมิํ ปริปูรการี, ปญฺญาย ปริปูรการีฯ โส ยานิ ตานิ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ…เป.… สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุฯ โส อาสวานํ ขยา…เป.… อุปสมฺปชฺช วิหรตี’’ติ (อ. นิ. 3.87)ฯ

[130] สตฺถารนิทฺเทเส – ปริญฺญํ ปญฺญเปตีติ ปหานํ สมติกฺกมํ ปญฺญเปติฯ ตตฺราติ เตสุ ตีสุ ชเนสุฯ เตน ทฏฺฐพฺโพติ เตน ปญฺญาปเนน โส สตฺถา รูปาวจรสมาปตฺติยา ลาภีติ ทฏฺฐพฺโพติ อตฺโถฯ ทุติยวาเรปิ เอเสว นโยฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธ สตฺถา เตน ทฏฺฐพฺโพติ เตน ติตฺถิเยหิ อสาธารเณน ปญฺญาปเนน อยํ ตติโย สตฺถา สพฺพญฺญุพุทฺโธ ทฏฺฐพฺโพฯ ติตฺถิยา หิ กามานํ ปริญฺญํ ปญฺญเปนฺตา รูปภวํ วกฺขนฺติฯ รูปานํ ปริญฺญํ ปญฺญเปนฺตา อรูปภวํ วกฺขนฺติฯ เวทนานํ ปริญฺญํ ปญฺญเปนฺตา อสญฺญภวํ วกฺขนฺติฯ สมฺมา ปญฺญเปนฺตา ‘เอวํ ปญฺญเปยฺยุํ’, โน จ สมฺมา ปญฺญเปตุํ สกฺโกนฺติฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ปน กามานํ ปริญฺญํ ปหานํ อนาคามิมคฺเคน ปญฺญเปติ ฯ รูปเวทนานํ ปริญฺญํ ปหานํ อรหตฺตมคฺเคน ปญฺญเปติฯ อิเม ตโย สตฺถาโรติ อิเม ทฺเว ชนา พาหิรกา, เอโก สมฺมาสมฺพุทฺโธติ – อิมสฺมิํ โลเก ตโย สตฺถาโร นามฯ

[131] ทุติเย สตฺถารนิทฺเทเส – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเมติ อิมสฺมิํ อตฺตภาเวฯ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญเปตีติ ‘‘อตฺตา นาเมโก อตฺถิ นิจฺโจ ธุโว สสฺสโต’’ติ ภูตโต ถิรโต ปญฺญเปติฯ อภิสมฺปรายญฺจาติ อปรสฺมิํ อตฺตภาเว เอวเมว ปญฺญเปติฯ เสสเมตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

ติกนิทฺเทสวณฺณนาฯ

4. จตุกฺกนิทฺเทสวณฺณนา

[132] จตุกฺกนิทฺเทเส – อสปฺปุริโสติ ลามกปุริโสฯ ปาณํ อติปาเตตีติ ปาณาติปาตีฯ อทินฺนํ อาทิยตีติ อทินฺนาทายีฯ กาเมสุ มิจฺฉา จรตีติ กาเมสุมิจฺฉาจารีฯ มุสา วทตีติ มุสาวาทีฯ สุราเมรยมชฺชปมาเท ติฏฺฐตีติ สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐายีฯ