ปญฺจเก ปน ‘‘รูปกฺขนฺโธ จ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ จา’’ติ เอวํ เภทโต จ, ‘‘ปญฺจกฺขนฺธา กติหิ ขนฺเธหี’’ติ เอวํ อเภทโต จาติ ทฺวิธา ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนานิ กตานิฯ เอวํ ปาฬินโย เวทิตพฺโพติฯ

2. อายตนปทาทิวณฺณนา

[22] อายตนปทนิทฺเทสาทีสุ อายตนปทนิทฺเทเส ตาว จกฺขายตนํ เอเกน ขนฺเธนาติ เอเกน รูปกฺขนฺเธเนว, เอเกน จกฺขายตเนเนว เอกาย จกฺขุธาตุยาว สงฺคหิตนฺติ เวทิตพฺพํฯ โสตายตนาทีสุปิ อิมินาว นเยน สงฺคหาสงฺคโห เวทิตพฺโพฯ อสงฺขตํ ขนฺธโต ฐเปตฺวาติ เอตฺถ ปน ยสฺมา อสงฺขตํ ธมฺมายตนํ นาม นิพฺพานํ, ตญฺจ ขนฺธสงฺคหํ น คจฺฉติ; ตสฺมา ‘ขนฺธโต ฐเปตฺวา’ติ วุตฺตํฯ จตูหิ ขนฺเธหีติ รูปเวทนาสญฺญาสงฺขารกฺขนฺเธหิฯ นิพฺพานวชฺชญฺหิ ธมฺมายตนํ เอเตหิ สงฺคหิตํฯ วิญฺญาณกฺขนฺเธน ปน ฐเปตฺวา ธมฺมายตนธมฺมธาตุโย เสสายตนธาตูหิ จ ตํ น สงฺคยฺหติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘เอเกน ขนฺเธน, เอกาทสหายตเนหิ, สตฺตรสหิ ธาตูหิ อสงฺคหิต’’นฺติฯ ยถา จ เต เหฏฺฐา รูปกฺขนฺธมูลกา, เอวมิธาปิ จกฺขายตนมูลกาว นยา เวทิตพฺพาฯ ทุกมตฺตเมว ปน ปาฬิยํ ทสฺเสตฺวา ‘‘ทฺวาทสายตนานี’’ติ อเภทโตว ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ กตํฯ ธาตุนิทฺเทเสปิ เอเสว นโยฯ

[40] สจฺจนิทฺเทเส – สพฺเพปิ ทุกติกจตุกฺกา ปาฬิยํ ทสฺสิตาฯ ยสฺมา จ ทุกติเกสุ สมุทยสจฺจสทิสเมว มคฺคสจฺเจปิ วิสฺสชฺชนํ, ตสฺมา ตํ สมุทยานนฺตรํ วุตฺตํฯ

[50] อินฺทฺริยนิทฺเทเส – ชีวิตินฺทฺริยํ ทฺวีหิ ขนฺเธหีติ รูปชีวิตินฺทฺริยํ รูปกฺขนฺเธน, อรูปชีวิตินฺทฺริยํ สงฺขารกฺขนฺเธน สงฺคหิตํฯ เสสํ วุตฺตนยานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ ปาฬิววตฺถานํ ปเนตฺถ อายตนธาตุนิทฺเทสสทิสเมวฯ