เมนู

3. ทุกติกปฏฺฐานวณฺณนา

ทุกติกปฏฺฐาเน เหตุํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติ เอวํ ปญฺหามตฺตุทฺธารวเสเนว สงฺเขปโต เทสนา กตาฯ ‘‘กุสลํ อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห’’ติอาทินา ปน นเยน วิตฺถาโร วตฺตพฺโพ สิยา, โส เหฏฺฐา ทสฺสิตนเยน สกฺกา อวุตฺโตปิ ชานิตุนฺติ เอกปเทปิ เอกปจฺจโย วา น วุตฺโตฯ ยา ปเนสา สงฺเขปโต เทสนา กตา, สา เอวํ กตาติ เวทิตพฺพาฯ เหตุทุเกน หิ สทฺธิํ กุสลปทํ โยเชตฺวา ปฏิจฺจวาเร อนุโลมสฺส เจว ปจฺจนียสฺส จ วเสน สพฺเพ ลพฺภมานกปจฺจยา ทสฺสิตา, อนุโลมปจฺจนียปจฺจนียานุโลมนยา เจว สหชาตวาราทโย จ น ทสฺสิตา, เกวลํ ‘‘ปฏิจฺจวารสทิสํเยว วิตฺถาเรตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ปญฺหาวาเร ปญฺหมฺปิ อวิสฺสชฺเชตฺวา เกวลํ ปญฺหุทฺธารมตฺตํ กตฺวา อนุโลมปจฺจนียวเสเนว ลพฺภมานปจฺจยา ทสฺสิตาฯ ยถา จ กุสลปทํ, เอวํ อกุสลอพฺยากตปทานิปิ เหตุทุเกน สทฺธิํ โยเชตฺวา เหตุกุสลทุกติกํ นิทฺทิสิตพฺพนฺติ วุตฺตํฯ

ตโต ปรํ เหตุํ สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ ธมฺมนฺติอาทินา นเยน เหตุเวทนาทุกติกาทีนิ เอกวีสติ ทุกติกานิ ทสฺสิตานิฯ ยสฺมา ปน เหตุ นาม สนิทสฺสนสปฺปฏิโฆ อนิทสฺสนสปฺปฏิโฆ วา นตฺถิ, ตสฺมา เหตุปเทน สทฺธิํ สนิทสฺสนสปฺปฏิฆอนิทสฺสนสปฺปฏิฆปทานิ น โยชิตานิฯ เอวํ เหตุทุเกน สทฺธิํ ลพฺภมานกวเสน ทฺวาวีสติ ติเก โยเชตฺวา ปุน เต สเหตุกทุกาทีหิ สรณทุกปริโยสาเนหิ สพฺพทุเกหิ สทฺธิํ โยชิตาฯ ตตฺถ ยํ ยํ ปทํ เยน เยน ปเทน สทฺธิํ โยชนํ น คจฺฉติ, ตํ ตํ ปาฬิยํเยว น ลพฺภตีติ วุตฺตํฯ เอวเมตฺถ เอเกน ทุเกน สทฺธิํ พาวีสติ ติเก โยเชตฺวา ปุน อปเรน พาวีสติ, อปเรน พาวีสตีติ ปฏิปาฏิยา ทุกสเต ลพฺภมานทุกปเทหิ สทฺธิํ ทฺวาวีสติ ติกา โยชิตาติ ทฺวาวีสติ ติเก คเหตฺวา ทุกสเต ปกฺขิปิตฺวา ทุกติกปฏฺฐานํ นาม เทสิตํฯ ตตฺถ เยสุ เยสุ ฐาเนสุ นยํ ทสฺเสตฺวา ปาฬิยา สงฺเขโป กโต, เตสุ เตสุ ฐาเนสุ ทสฺสิตนยานุรูเปน ตสฺสา วิตฺถาโร เวทิตพฺโพติฯ

ทุกติกปฏฺฐานวณฺณนาฯ

4. ติกทุกปฏฺฐานวณฺณนา

ติกทุกปฏฺฐาเนปิ กุสลํ เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ กุสโล เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติ ปญฺหามตฺตุทฺธารวเสเนว เทสนา กตาฯ ตตฺถ ยถา เหฏฺฐา เหตุทุเกน สทฺธิํ กุสลปทํ โยเชตฺวา สพฺพปจฺจยวเสน สพฺพวาเรสุ สงฺเขปโต เทสนา กตา, เอวมิธ กุสลตฺติเกน สทฺธิํ เหตุปทํ โยเชตฺวา สพฺพปจฺจยวเสน สพฺพวาเรสุ สงฺเขปโต เทสนา กตาฯ ยถา จ เหตุปทํ, เอวํ นเหตุปทมฺปิ กุสลตฺติเกน สทฺธิํ โยเชตฺวา กุสลตฺติกเหตุทุกํ นิฏฺฐาปิตํฯ ตโต ปรํ สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ เหตุํ ธมฺมนฺติอาทินา นเยน เวทนาตฺติกเหตุทุกาทีนิ เอกวีสติ ติกทุกานิ ทสฺสิตานิฯ

เอวํ พาวีสติยา ติเกหิ สทฺธิํ เหตุทุกํ โยเชตฺวา ปุน เตหิเยว สทฺธิํ สเหตุกทุกาทโย สรณทุกปริโยสานา ลพฺภมานวเสน สพฺพทุกา โยชิตาฯ อิธาปิ ยํ ยํ ปทํ โยชนํ น คจฺฉติ, ตํ ตํ ปาฬิยํเยว ปฏิกฺขิตฺตํฯ เอวํ ทุกสตํ คเหตฺวา ทฺวาวีสติยา ติเกสุ ปกฺขิปิตฺวา ติกทุกปฏฺฐานํ นาม เทสิตํฯ ตตฺราปิ เยน เยน นเยน ปาฬิ สงฺขิตฺตา, โส โส นโย วิตฺถารโต เวทิตพฺโพฯ

ติกทุกปฏฺฐานวณฺณนาฯ

5. ติกติกปฏฺฐานวณฺณนา

ติกติกปฏฺฐาเนปิ กุสลํ สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ กุสโล สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยาติ ปญฺหุทฺธารวเสเนว สงฺเขปโต เทสนา กตาฯ เอตฺถ จ กุสลตฺติกํ เวทนาตฺติกาทีหิ, เวทนาตฺติกาทโย จ กุสลตฺติเกนาติ เอวํ ติเกสุเยว ติกา ปกฺขิตฺตาฯ เยน เยน จ ปเทน สทฺธิํ ยํ ยํ ปทํ โยชนํ น คจฺฉติ, ตํ ตํ หาเปตฺวา ลพฺภมานวเสเนว สพฺพปจฺจเยสุ วารา จ คณนนยา จ ทสฺสิตา, ตสฺมา เต สาธุกํ ปาฬิํ อุปปริกฺขิตฺวา เวทิตพฺพาฯ ยถา จ กุสลตฺติกํ เวทนาตฺติกาทีหิ, เวทนาตฺติกาทโย จ เตน สทฺธิํ โยเชตฺวา เวทิตพฺพา; ตถา เอเกกํ ติกํ เสเสหิฯ เสสา จ เตหิ สทฺธิํ โยเชตฺวา เวทิตพฺพาติฯ

ติกติกปฏฺฐานวณฺณนาฯ