[120] เหตุยา สตฺต, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา ทสาติอาทีสุปิ สหชาตาธิปติวเสน อารมฺมณาธิปติวเสน สหชาตนิสฺสยวเสน ปุเรชาตนิสฺสยวเสน อนนฺตรูปนิสฺสยวเสน อารมฺมณูปนิสฺสยวเสน ปกตูปนิสฺสยวเสน สหชาตวิปฺปยุตฺตวเสน ปุเรชาตปจฺฉาชาตวิปฺปยุตฺตวเสนาติ ยตฺถ ยตฺถ ยถา ยถา ยตฺตกานิ วิสฺสชฺชนานิ ลพฺภนฺติ, ตตฺถ ตตฺถ ตถา ตถา ตานิ สพฺพานิ สลฺลกฺเขตพฺพานิฯ ตถา ปจฺจนียาทีสุ อนุโลมวเสน วารุทฺธรณํ, อนุโลมโต ลทฺธวารานํ ปจฺจนียโต คณนา, ปจฺจยสํสนฺทนํ, อนุโลมปจฺจนีเย ปจฺจนียานุโลเม จ สุทฺธิเกสุ เจว สํสนฺทนวเสน จ ปวตฺเตสุ เหตุมูลกาทีสุ ลพฺภมานวารคณนา, อลพฺภมานานํ อลพฺภมานตาติ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

ยถา เจตฺถ, เอวํ อิโต ปเรสุปิ ติกทุเกสุฯ ปฏฺฐานปกรณญฺหิ ปาฬิโตว อนนฺตํ อปริมาณํฯ ตสฺส ปทปฏิปาฏิยา อตฺถํ วณฺณยิสฺสามีติ ปฏิปนฺนสฺส อติทีฆายุกสฺสาปิ อายุ นปฺปโหติฯ น จสฺส เอกเทสํ วณฺเณตฺวา เสสมฺหิ นยโต ทสฺสิยมาเน น สกฺกา อตฺโถ ชานิตุํ, ตสฺมา อิโต ปรํ เอตฺตกมฺปิ อวตฺวา เสเสสุ ติกทุเกสุ เหฏฺฐา อวุตฺตปฺปการตฺตา ยํ ยํ อวสฺสํ วตฺตพฺพํ, ตํ ตเทว วกฺขามฯ ยํ ปน อวตฺวา คมิสฺสาม, ตํ ปาฬินเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

วิปากตฺติกวณฺณนาฯ

4. อุปาทินฺนตฺติกวณฺณนา

[51] อุปาทินฺนุปาทานิยตฺติกสฺส ปญฺหาวาเร วตฺถุ อุปาทานิยานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโยติ ปวตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ปฏิสนฺธิยํ ปน ตํ ปุเรชาตํ น โหติฯ

[72] อุปาทินฺนุปาทานิโย กพฬีกาโร อาหาโร อุปาทินฺนุปาทานิยสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอตฺถ อุปาทินฺนุปาทานิโย กพฬีการาหาโร นาม กมฺมสมุฏฺฐานานํ รูปานํ อพฺภนฺตรคตา โอชาฯ อุปาทินฺนุปาทานิยสฺส กายสฺสาติ ตสฺเสว กมฺมสมุฏฺฐานรูปกายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโยฯ รูปชีวิตินฺทฺริยํ วิย กฏตฺตารูปานํ อนุปาลนอุปตฺถมฺภนวเสน ปจฺจโย, น ชนกวเสนฯ

ยํ ปน มณฺฑูกาทโย คิลิตฺวา ฐิตานํ อหิอาทีนํ กายสฺส ชีวมานกมณฺฑูกาทิสรีเร โอชา อาหารปจฺจเยน ปจฺจโยติ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพํฯ น หิ ชีวมานกสรีเร โอชา อญฺญสฺส สรีรสฺส อาหารปจฺจยตํ สาเธติฯ อนุปาทินฺนุปาทานิยสฺส กายสฺสาติ เอตฺถ ปน ชนกวเสนาปิ ลพฺภติฯ อุปาทินฺนุปาทานิยสฺส จ อนุปาทินฺนุปาทานิยสฺส จาติ เอตฺถ เอกสฺส อุปตฺถมฺภกวเสน, เอกสฺส ชนกวเสน, อุภินฺนมฺปิ วา อุปตฺถมฺภกวเสเนว วุตฺโตฯ ทฺเว ปน อาหารา เอกโต ปจฺจยา โหนฺตา อุปตฺถมฺภกาว โหนฺติ, น ชนกาฯ เสสเมตฺถ ปาฬิเมว สาธุกํ โอโลเกตฺวา เวทิตพฺพํฯ

อุปาทินฺนตฺติกวณฺณนาฯ

5-22. สงฺกิลิฏฺฐตฺติกาทิวณฺณนา

สงฺกิลิฏฺฐสงฺกิเลสิกตฺติเก สพฺพํ กุสลตฺติเก วุตฺตนยานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ

[79] วิตกฺกตฺติเก ยถากมฺมูปคญาณสฺส ปริกมฺมนฺติ ทิพฺพจกฺขุปริกมฺมเมว ตสฺส อุปฺปาทนตฺถาย ปริกมฺมํฯ อุปฺปนฺนสฺส ปน วฬญฺชนกาเล ปริกมฺมํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ

[82] ติ ตทารมฺมณภวงฺคมูลภวงฺคานํ วเสน วุตฺตํฯ เสสเมตฺถ สพฺพํ ปาฬิวเสเนว เวทิตพฺพํฯ

ทสฺสนตฺติเก ทสฺสเนน ปหาตพฺโพ ราโค อุปฺปชฺชตีติอาทีสุ ทสฺสเนน ปหาตพฺโพ ปุถุชฺชนสฺส อุปฺปชฺชติฯ ภาวนาย ปหาตพฺโพ โสตาปนฺนสฺสาปีติ เอวํ อุปริมสฺส อุปริมสฺส เหฏฺฐิมา เหฏฺฐิมา นุปฺปชฺชนฺตีติ เวทิตพฺพาฯ ทสฺสเนน ปหาตพฺโพ ธมฺโม ภาวนาย ปหาตพฺพสฺส ธมฺมสฺส เอเกนปิ ปจฺจเยน ปจฺจโย น โหติฯ เสสเมตฺถ ปาฬิํ อนุคนฺตฺวา กุสลตฺติเก วุตฺตลกฺขณวเสเนว เวทิตพฺพํฯ

ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกตฺติเก ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกาทีนํ วิภาโค อฏฺฐกถากณฺเฑ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ วิจิกิจฺฉุทฺธจฺจสหคโต โมโห อเหตุกตฺตา ตติยปเท ปวิฏฺโฐฯ