ทฺเวติ ปเนตฺถ กุสโล อพฺยากตสฺส, อกุสโล อพฺยากตสฺสาติ นานากฺขณิกกมฺมวเสน กฏตฺตารูปสฺส ปจฺจยวเสน เวทิตพฺพานิฯ นอุปนิสฺสยปเทน สทฺธิํ นปุเรชาตาทีสุ สพฺพตฺถ ทฺเวฯ กมฺมปจฺจโย ปเนตฺถ น คหิโตฯ ตสฺมิญฺหิ คหิเต เตปิ ทฺเว วารา ฉิชฺชนฺติ, วิสฺสชฺชนเมว น ลพฺภติฯ เอวํ เยน เยน สทฺธิํ ยสฺส ยสฺส สํสนฺทเนฯ ยํ ลพฺภติ, ยญฺจ ปริหายติ, ตํ สพฺพํ สาธุกํ สลฺลกฺเขตฺวา สพฺพปจฺจนีเยสุ คณนา อุทฺธริตพฺพาติฯ

ปจฺจนียคณนวณฺณนาฯ

อนุโลมปจฺจนียวณฺณนา

[550] อนุโลมปจฺจนีเย ‘‘เหตุยา สตฺต, อารมฺมเณ นวา’’ติ เอวํ อนุโลเม ‘‘นเหตุยา ปนฺนรส, นารมฺมเณ ปนฺนรสา’’ติ เอวํ ปจฺจนีเย จ ลทฺธคณเนสุ ปจฺจเยสุ โย ปจฺจโย อนุโลมโต ฐิโต, ตสฺส อนุโลเม ลทฺธวาเรหิ สทฺธิํ เย ปจฺจนียโต ฐิตสฺส ปจฺจนีเย ลทฺธวาเรสุ สทิสวารา, เตสํ วเสน คณนา เวทิตพฺพาฯ อนุโลมสฺมิญฺหิ เหตุปจฺจเย ‘‘เหตุยา สตฺตา’’ติ สตฺต วารา ลทฺธา, ปจฺจนีเย นารมฺมณปจฺจเย ‘‘นารมฺมเณ ปนฺนรสา’’ติ ปนฺนรส ลทฺธาฯ เตสุ เย เหตุยา สตฺต วุตฺตา, เตหิ สทฺธิํ นารมฺมเณ วุตฺเตสุ ปนฺนรสสุ ‘‘กุสโล กุสลสฺส, อพฺยากตสฺส, กุสลาพฺยากตสฺส, อกุสโล อกุสลสฺส, อพฺยากตสฺส, อกุสลาพฺยากตสฺส, อพฺยากโต อพฺยากตสฺสา’’ติ อิเม สตฺต สทิสาฯ เต สนฺธาย เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ สตฺตาติ วุตฺตํฯ นอธิปติยา สตฺตาติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

นสหชาตสฺส ปน เหตุปจฺจยสฺส อภาวา นสหชาเต เอโกปิ น ลพฺภติ, ตสฺมา เตน สทฺธิํ โยชนา น กตาฯ นอญฺญมญฺเญ กุสลาทโย ตโย รูปาพฺยากตสฺส ลพฺภนฺติ, เต สนฺธาย ตีณีติ วุตฺตํฯ ตถา นสมฺปยุตฺเตฯ นวิปฺปยุตฺเต ปน กุสลํ กุสลสฺส, อกุสลํ อกุสลสฺส, อพฺยากตํ อพฺยากตสฺสาติ อรูปธมฺมวเสน ตีณิ เวทิตพฺพานิฯ