เมนู

ปจฺจนียคณนวณฺณนา

[532] อิทานิ เอเต ‘‘กุสโล ธมฺโม กุสลสฺส ธมฺมสฺสา’’ติอาทโย อนุโลมวเสน ปนฺนรส วารา ทสฺสิตาฯ ยสฺมา ปจฺจนีเยปิ เอเตเยว, น อิโต อุทฺธํ; เหฏฺฐา ปน โหนฺติ, ตสฺมา ยสฺส ยสฺส ปจฺจยสฺส ปจฺจนีเย เย เย วารา ลพฺภนฺติ, เต เต อาทิโต ปฏฺฐาย คณนวเสน ทสฺเสตุํ นเหตุยา ปนฺนรสาติอาทิ อารทฺธํฯ

ตตฺถ นเหตุยา สพฺเพสมฺปิ ยถาทสฺสิตานํ ปจฺจยานํ วเสน ปนฺนรส ลพฺภนฺติฯ นารมฺมเณ สหชาเต เหตุปจฺจโย ปวิสติฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วาเร สุทฺโธ อารมฺมณปจฺจโย ปริหายติ, เสสปจฺจยวเสน เต วารา วิสฺสชฺชนํ ลภนฺติฯ ยถา จ นารมฺมเณ, เอวํ เสเสสุปิฯ สหชาเต เหตุปจฺจโย ปวิสติฯ ตสฺมิํ ตสฺมิญฺจ วาเร นอุปนิสฺสเย นอนนฺตเรติ เอวํ ปจฺจนียโต ฐิตา ปจฺจยา ปริหายนฺติ, อวเสสปจฺจยวเสน เต เต วารา วิสฺสชฺชนํ ลภนฺติฯ นสหชาเต ปน ‘‘กุสโล ธมฺโม กุสลสฺส จ อพฺยากตสฺส จ, อกุสโล ธมฺโม อกุสลสฺส จ อพฺยากตสฺส จ, กุสโล จ อพฺยากโต จ ธมฺมา กุสลสฺส, อกุสโล จ อพฺยากโต จ ธมฺมา อกุสลสฺสาติ อิเม จตฺตาโร วารา ปริหายนฺติฯ เอเตสญฺหิ จตุนฺนํ ปุริเมสุ ทฺวีสุ สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอกาทสนฺนํ ปจฺจยานํ วเสน เอโกว ปจฺจยสงฺคโห วุตฺโตฯ เต ตสฺมิํ ปฏิกฺขิตฺเต อญฺเญนากาเรน วิสฺสชฺชนํ น ลภนฺติฯ ปจฺฉิเมสุ ทฺวีสุ นิสฺสยอตฺถิอวิคตปจฺจเย สนฺธาย ‘‘สหชาตํ ปุเรชาต’’นฺติ วุตฺตํฯ เต สหชาเต ปฏิกฺขิตฺเต อวเสสานํ เหตุอาทีนญฺจ ปุเรชาตานญฺเจว นิสฺสยอตฺถิอวิคตานํ วเสน วิสฺสชฺชนํ น ลภนฺติ, ตสฺมา อิเม จตฺตาโรปิ วารา ปริหายนฺติฯ อวเสสานํ วเสน ‘‘เอกาทสา’’ติ วุตฺตํฯ

ตตฺถ สิยา – ยถา เหตุมฺหิ ปฏิกฺขิตฺเต เสสานํ อธิปติอาทีนํ วเสน เต วารา ลทฺธา, เอวํ สหชาเต ปฏิกฺขิตฺเต อวเสสานํ เหตุอาทีนํ วเสน กสฺมา น ลพฺภนฺตีติ? นิปฺปเทสตฺตาฯ เหตุอาทโย หิ สหชาตานํ เอกเทสมตฺตโต สปฺปเทสา, ตสฺมา เตสุ ปฏิกฺขิตฺเตสุ อญฺเญสํ วเสน เต วารา ลพฺภนฺติฯ สหชาโต ปน นิปฺปเทโส สพฺเพปิ เหตุอาทโย คณฺหาติ, ตสฺมา ตสฺมิํ ปฏิกฺขิตฺเต สพฺเพปิ เต ปฏิกฺขิตฺตา โหนฺติฯ