เอตฺถ หิ นเหตุยา จตุนฺนํ, นารมฺมเณ ปญฺจนฺนํ อาคตตฺตา นเหตุวเสน จตฺตารีติ วตฺตพฺพํ สิยา, นารมฺมเณน สทฺธิํ ฆฏิตตฺตา ปน อารมฺมณธมฺโม วิรุชฺฌตีติ อกุสลํ ธมฺมํ ปจฺจยา อกุสโล ธมฺโม, อพฺยากตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อกุสโล, อกุสลญฺจ อพฺยากตญฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อกุสโลติ ตีณิ วิสฺสชฺชนานิ ปริหีนานิฯ อพฺยากตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อพฺยากโตติ รูปวเสน เอกเมว วุตฺตํฯ เอวํ สพฺพตฺถ วิรุทฺธาวิรุทฺธํ ญตฺวา ลพฺภมานปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพฯ อปิเจตฺถ อิทํ นยมตฺตทสฺสนํฯ นาธิปติยา จตฺตารีติ นเหตุยา ลทฺธาเนวฯ เสสจตุกฺเกสุปิ เอเสว นโยฯ

นานนฺตเร เอกนฺติ อเหตุกจิตฺตสมุฏฺฐานสฺส เจว เสสรูปสฺส จ วเสน อพฺยากเตน อพฺยากตํฯ เอวํ สพฺเพสุ เอกเกสุ ยุชฺชมานกรูปํ ชานิตพฺพํฯ นปุเรชาเต ทฺเวติ อิธาปิ นเหตุวเสน จตฺตารีติ วตฺตพฺพํ สิยา, นปุเรชาเตน สทฺธิํ ฆฏิตตฺตา ปน อพฺยากตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อกุสโล, อกุสลญฺจ อพฺยากตญฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อกุสโลติ วตฺถุปุเรชาตวเสน ทฺเว วิสฺสชฺชนานิ ปริหีนานิฯ อารุปฺเป ปน อเหตุกโมหสฺส อเหตุกกิริยสฺส จ วเสน ทฺเว วุตฺตานิฯ นวิปฺปยุตฺเต ทฺเวติ อารุปฺเป อเหตุกากุสลกิริยวเสน ทฺเวฯ โนนตฺถิ โนวิคเตสุ เอกนฺติ สพฺพสฺส รูปสฺส วเสน อพฺยากเตน อพฺยากตํ ทฏฺฐพฺพํฯ ติกาทีสุ อปุพฺพํ นตฺถิฯ

[288] นารมฺมณมูลเก ปน นอธิปติยา ปญฺจาติ นารมฺมเณ ลทฺธาเนวฯ นกมฺเม เอกนฺติ เอตฺถ จิตฺตสมุฏฺฐานญฺจ กฏตฺตารูปญฺจ อคฺคเหตฺวา เสสรูปวเสน อพฺยากเตน อพฺยากตํ เวทิตพฺพํฯ

[289-296] นาธิปติมูลเก นปุเรชาเต สตฺตาติ นปุเรชาเต ลทฺธาเนวฯ นปจฺฉาชาเต สตฺตรสาติ อิมานิปิ ตตฺถ ลทฺธานิ สตฺตรเสวฯ นานนฺตรนสมนนฺตรนอญฺญมญฺญนอุปนิสฺสยนสมฺปยุตฺตโนนตฺถิโนวิคตมูลกานิ นารมฺมณมูลกสทิสาเนวฯ อิมินาว นยมตฺตทสฺสเนน สพฺพตฺถ อาคตานาคตํ ลพฺภมานาลพฺภมานญฺจ เวทิตพฺพนฺติฯ

ปจฺจนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

[297-328] อิมินาเยว ปน ลกฺขเณน อนุโลมํ ปุรโต กตฺวา อนุโลมปจฺจนีเย ปจฺจนียํ ปุรโต กตฺวา ปจฺจนียานุโลเม จ คณนปริจฺเฉโท อาคตานาคตํ ลพฺภมานาลพฺภมานญฺจ เวทิตพฺพนฺติฯ

ปจฺจยวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. นิสฺสยวารวณฺณนา