[22] นตฺถิปจฺจยนิทฺเทเส สมนนฺตรนิรุทฺธาติ อญฺเญน จิตฺตุปฺปาเทน อนนฺตริกา หุตฺวา สมนนฺตรนิรุทฺธาฯ ปฏุปฺปนฺนานนฺติ ปจฺจุปฺปนฺนานํฯ อิมินา นตฺถิปจฺจยสฺส โอกาสทานฏฺเฐน นตฺถิปจฺจยภาวํ สาเธติฯ ปุริเมสุ หิ นิโรธวเสน ปจฺฉิมานํ ปวตฺตโนกาสํ อเทนฺเตสุ เตสํ ปฏุปฺปนฺนภาโว น สิยาติ อยเมตฺถ ปาฬิวณฺณนาฯ เสสํ สพฺพํ อนนฺตรปจฺจเย วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ ปจฺจยลกฺขณเมว เหตฺถ นานํ, ปจฺจยานํ ปน ปจฺจยุปฺปนฺนานญฺจ นานากรณํ นตฺถิฯ เกวลํ ปน ตตฺถ ‘‘จกฺขุวิญฺญาณธาตุ ตํสมฺปยุตฺตกา จ ธมฺมา มโนธาตุยา’’ติอาทินา นเยน ปจฺจยา จ ปจฺจยุปฺปนฺนา จ สรูปโต ทสฺสิตาฯ อิธ ปน ‘‘สมนนฺตรนิรุทฺธา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา ปฏุปฺปนฺนานํ จิตฺตเจตสิกานํ ธมฺมาน’’นฺติ สพฺเพปิ เต นิโรธุปฺปาทวเสน สามญฺญโต ทสฺสิตาติฯ
นตฺถิปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ
23. วิคตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
[23] วิคตปจฺจยนิทฺเทเส สมนนฺตรวิคตาติ สมนนฺตรเมว วิคตาฯ อิมินา วิคตปจฺจยสฺส วิคจฺฉมานภาเวเนว ปจฺจยภาวํ ทสฺเสติฯ อิติ นตฺถิปจฺจยสฺส จ อิมสฺส จ พฺยญฺชนมตฺเตเยว นานตฺตํ, น อตฺเถติฯ
วิคตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ
24. อวิคตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
[24] อวิคตปจฺจยนิทฺเทเส จตฺตาโร ขนฺธาติอาทีนํ สพฺพากาเรน อตฺถิปจฺจยนิทฺเทเส วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อิมสฺสปิ หิ ปจฺจยสฺส อตฺถิปจฺจเยน สทฺธิํ พฺยญฺชนมตฺเตเยว นานตฺตํ, น อตฺเถติฯ
อวิคตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ