ยํ ปเนตฺถ ญาณสมฺปยุตฺตํ, ตํ อตฺตนา สทิสเวทนสฺส รูปาวจรกุสลสฺส อรูปาวจรกุสลสฺส โลกุตฺตรกุสลสฺสาติ อิเมสํ ราสีนํ อาเสวนปจฺจโย โหติฯ รูปาวจรกุสลํ ปน รูปาวจรกุสลสฺเสวฯ อรูปาวจรกุสลํ อรูปาวจรกุสลสฺเสวฯ อกุสลํ ปน อกุสลสฺเสว อาเสวนปจฺจโย โหติฯ กิริยโต ปน กามาวจรกิริยสงฺขาโต ตาว กามาวจรกิริยสฺเสวฯ โย ปเนตฺถ ญาณสมฺปยุตฺโต, โส อตฺตนา สทิสเวทนสฺส รูปาวจรกิริยสฺส อรูปาวจรกิริยสฺสาติ อิเมสํ ราสีนํ อาเสวนปจฺจโย โหติฯ รูปาวจรกิริยสงฺขาโต ปน รูปาวจรกิริยสฺเสว, อรูปาวจรกิริยสงฺขาโต อรูปาวจรกิริยสฺเสว อาเสวนปจฺจโย โหติฯ วิปาโก ปน เอกธมฺมสฺสาปิ เอกธมฺโมปิ วา โกจิ วิปากสฺส อาเสวนปจฺจโย นตฺถีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติฯ

อาเสวนปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ

13. กมฺมปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[13] กมฺมปจฺจยนิทฺเทเส กมฺมนฺติ เจตนากมฺมเมวฯ กฏตฺตา จ รูปานนฺติ กมฺมสฺส กฏตฺตา อุปฺปนฺนรูปานํฯ กมฺมปจฺจเยนาติ อเนกานมฺปิ กปฺปโกฏีนํ มตฺถเก อตฺตโน ผลํ อุปฺปาเทตุํ สมตฺเถน นานากฺขณิกกมฺมปจฺจเยนาติ อตฺโถฯ กุสลากุสลญฺหิ กมฺมํ อตฺตโน ปวตฺติกฺขเณ ผลํ น เทติฯ ยทิ ทเทยฺย, ยํ มนุสฺโส เทวโลกูปคํ กุสลกมฺมํ กโรติ, ตสฺสานุภาเวน ตสฺมิํเยว ขเณ เทโว ภเวยฺยฯ ยสฺมิํ ปน ขเณ ตํ กตํ, ตโต อญฺญสฺมิํ ขเณ อวิชฺชมานมฺปิ เกวลํ กฏตฺตาเยว ทิฏฺเฐว ธมฺเม อุปปชฺเช วา อปเร วา ปริยาเย อวเสสปจฺจยสมาโยเค สติ ผลํ อุปฺปาเทติ นิรุทฺธาปิ ปุริมสิปฺปาทิกิริยา วิย กาลนฺตเร ปจฺฉิมสิปฺปาทิกิริยายฯ ตสฺมา นานากฺขณิกกมฺมปจฺจโยติ วุจฺจติฯ เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ธมฺมานนฺติ ยา กาจิ เจตนา อตฺตนา สมฺปยุตฺตกานํ ธมฺมานํฯ ตํสมุฏฺฐานานนฺติ อิมินา ปฏิสนฺธิกฺขเณ กฏตฺตารูปมฺปิ คณฺหาติฯ กมฺมปจฺจเยนาติ อิทํ สหชาตเจตนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ