อฏฺฐารสวิธมฺปิ ปเนตํ รูปรูปํ กามาวจรกุสลสฺส รูปาวจรโต อภิญฺญากุสลสฺส อกุสลสฺส ตทารมฺมณภาวิโน กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรโต อภิญฺญากิริยสฺสาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ ปุเรชาตปจฺจโย โหตีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติฯ

ปุเรชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ

11. ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[11] ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทเส ปจฺฉาชาตาติ ยสฺส กายสฺส ปจฺจยา โหนฺติ, ตสฺมิํ อุปฺปชฺชิตฺวา ฐิเต ชาตาฯ ปุเรชาตสฺสาติ เตสํ อุปฺปาทโต ปฐมตรํ ชาตสฺส ชาติกฺขณํ อติกฺกมิตฺวา ฐิติปฺปตฺตสฺสฯ อิมสฺส กายสฺสาติ อิมสฺส จตุสมุฏฺฐานิกติสมุฏฺฐานิกภูตอุปาทารูปสงฺขาตสฺส กายสฺสฯ เอตฺถ จ ติสมุฏฺฐานิกกาโยติ อาหารสมุฏฺฐานสฺส อภาวโต พฺรหฺมปาริสชฺชาทีนํ กาโย เวทิตพฺโพฯ อยเมตฺถ ปาฬิวณฺณนาฯ อยํ ปน ปจฺฉาชาตปจฺจโย นาม สงฺเขปโต ฐเปตฺวา อารุปฺปวิปาเก อวเสสา จตุภูมกา อรูปกฺขนฺธาฯ โส ชาติวเสน กุสลากุสลวิปากกิริยเภเทน จตุธา ภิชฺชตีติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยฯ

เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ ปญฺจโวการภเว อุปฺปนฺนํ จตุภูมกกุสลญฺจ อกุสลญฺจ อุปฺปาทกฺขณํ อติกฺกมิตฺวา ฐิติปฺปตฺตสฺส จตุสมุฏฺฐานิกติสมุฏฺฐานิกรูปกายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจโย โหติฯ วิปาเกปิ ฐเปตฺวา ปฏิสนฺธิวิปากํ อวเสโส กามาวจรรูปาวจรวิปาโก ตสฺเสว เอกนฺเตน ปจฺฉาชาตปจฺจโย โหติฯ โลกุตฺตโรปิ ปญฺจโวกาเร อุปฺปนฺนวิปาโก ตสฺเสว ปจฺฉาชาตปจฺจโย โหติฯ เตภูมกกิริยาปิ ปญฺจโวกาเร อุปฺปนฺนาว วุตฺตปฺปการสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจโย โหตีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติฯ

ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ

12. อาเสวนปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[12] อาเสวนปจฺจยนิทฺเทเส ปุริมา ปุริมาติ สพฺพนเยสุ สมนนฺตราตีตาว ทฏฺฐพฺพาฯ