[5] สมนนฺตรปจฺจยนิทฺเทโสปิ อิมินา สมานคติโกวฯ อิเม ปน ทฺเว ปจฺจยา มหาวิตฺถารา, ตสฺมา สพฺพจิตฺตุปฺปตฺติวเสน เตสํ อุปปริกฺขิตฺวา วิตฺถาโร คเหตพฺโพติฯ

สมนนฺตรปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ

6. สหชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[6] สหชาตปจฺจยนิทฺเทเส อญฺญมญฺญนฺติ อญฺโญ อญฺญสฺสฯ อิมินา เอเตสํ ธมฺมานํ เอกกฺขเณ ปจฺจยภาวญฺเจว ปจฺจยุปฺปนฺนภาวญฺจ ทีเปติฯ โอกฺกนฺติกฺขเณติ ปญฺจโวการภเว ปฏิสนฺธิกฺขเณฯ ตสฺมิญฺหิ ขเณ นามรูปํ โอกฺกนฺตํ วิย ปกฺขนฺทนฺตํ วิย ปรโลกโต อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ปวิสนฺตํ วิย อุปฺปชฺชติ, ตสฺมา โส ขโณ ‘‘โอกฺกนฺติกฺขโณ’’ติ วุจฺจติฯ เอตฺถ จ รูปนฺติ หทยวตฺถุมตฺตเมว อธิปฺเปตํฯ ตญฺหิ นามสฺส, นามญฺจ ตสฺส อญฺญมญฺญํ สหชาตปจฺจยฏฺฐํ ผรติฯ จิตฺตเจตสิกาติ ปวตฺติยํ จตฺตาโร ขนฺธาฯ สหชาตปจฺจเยนาติ เอตฺถ จิตฺตสมุฏฺฐานรูปา จิตฺตเจตสิกานํ ปจฺจยฏฺฐํ น ผรนฺติ, ตสฺมา ‘‘อญฺญมญฺญ’’นฺติ น วุตฺตํฯ ตถา อุปาทารูปา ภูตานํฯ รูปิโน ธมฺมา อรูปีนํ ธมฺมานนฺติ หทยวตฺถุ จตุนฺนํ ขนฺธานํฯ กิญฺจิ กาเลติ กิสฺมิญฺจิ กาเลฯ สหชาตปจฺจเยนาติ ปฏิสนฺธิํ สนฺธาย วุตฺตํฯ น สหชาตปจฺจเยนาติ ปวตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

อยํ ปน ‘จตฺตาโร ขนฺธา อรูปิโน อญฺญมญฺญํ สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’ติ เอวํ ฉหิ โกฏฺฐาเสหิ ฐิโตฯ ตตฺถ ตโย โกฏฺฐาสา อญฺญมญฺญวเสน วุตฺตา, ตโย น อญฺญมญฺญวเสนฯ ตตฺถ ปฐมโกฏฺฐาเส อรูปเมว ปจฺจโย เจว ปจฺจยุปฺปนฺนญฺจ, ทุติเย รูปเมว, ตติเย นามรูปํ, จตุตฺเถ ปจฺจโย อรูปํ, ปจฺจยุปฺปนฺนํ รูปํ; ปญฺจเม ปจฺจโยปิ ปจฺจยุปฺปนฺนมฺปิ รูปเมว; ฉฏฺเฐ ปจฺจโย รูปํ, ปจฺจยุปฺปนฺนํ อรูปนฺติ อยํ ตาเวตฺถ ปาฬิวณฺณนาฯ

อยํ ปน สหชาตปจฺจโย ชาติวเสน กุสโล อกุสโล วิปาโก กิริยํ รูปนฺติ ปญฺจธา ภิชฺชติฯ