เมนู

กิริยเหตูสุ ปน เตภูมเกสุปิ กุสลเหตุสทิโสว ปจฺจโยติฯ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติฯ

เหตุปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนาฯ

2. อารมฺมณปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[2] อารมฺมณปจฺจยนิทฺเทเส รูปายตนนฺติ รูปสงฺขาตํ อายตนํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ จกฺขุวิญฺญาณธาตุยาติ จกฺขุวิญฺญาณสงฺขาตาย ธาตุยาฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ตํสมฺปยุตฺตกานนฺติ ตาย จกฺขุวิญฺญาณธาตุยา สมฺปยุตฺตกานํ ติณฺณํ ขนฺธานํ, สพฺเพสมฺปิ จกฺขุปสาทวตฺถุกานํ จตุนฺนํ ขนฺธานํ รูปายตนํ อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยติ อตฺโถฯ อิโต ปเรสุปิ เอเสว นโยฯ มโนธาตุยาติ สสมฺปยุตฺตธมฺมาย ติวิธายปิ มโนธาตุยา รูปายตนาทีนิ ปญฺจ อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย, โน จ โข เอกกฺขเณฯ สพฺเพ ธมฺมาติ เอตานิ จ รูปายตนาทีนิ ปญฺจ อวเสสา จ สพฺเพปิ เญยฺยธมฺมา อิมา ฉ ธาตุโย ฐเปตฺวา เสสาย สสมฺปยุตฺตธมฺมาย มโนวิญฺญาณธาตุยา อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยติ อตฺโถฯ ยํ ยํ ธมฺมํ อารพฺภาติ อิมินา เย เอเต เอตาสํ สตฺตนฺนํ วิญฺญาณธาตูนํ อารมฺมณธมฺมา วุตฺตา, เต ตาสํ ธาตูนํ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปชฺชนกฺขเณเยว อารมฺมณปจฺจโย โหนฺตีติ ทีเปติฯ เอวํ โหนฺตาปิ จ น เอกโต โหนฺติ, ยํ ยํ อารพฺภ เย เย อุปฺปชฺชนฺติ, เตสํ เตสํ เต เต วิสุํ วิสุํ อารมฺมณปจฺจโย โหนฺตีติปิ ทีเปติฯ อุปฺปชฺชนฺตีติ อิทํ ยถา นชฺโช สนฺทนฺติ, ปพฺพตา ติฏฺฐนฺตีติ สพฺพกาลสงฺคหวเสน, เอวํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ เตน เยปิ อารพฺภ เย อุปฺปชฺชิํสุ, เยปิ อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ, เต สพฺเพ อารมฺมณปจฺจเยเนว อุปฺปชฺชิํสุ จ อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ จาติ สิทฺธํ โหติฯ จิตฺตเจตสิกา ธมฺมาติ อิทํ ‘‘เย เย ธมฺมา’’ติ วุตฺตานํ สรูปโต นิทสฺสนํฯ เต เต ธมฺมาติ เต เต อารมฺมณธมฺมาฯ เตสํ เตสนฺติ เตสํ เตสํ จิตฺตเจตสิกธมฺมานํฯ อยํ ตาเวตฺถ ปาฬิวณฺณนาฯ

อิทํ ปน อารมฺมณํ นาม รูปารมฺมณํ สทฺทคนฺธรสโผฏฺฐพฺพธมฺมารมฺมณนฺติ โกฏฺฐาสโต ฉพฺพิธํ โหติฯ