ยมกปฺปกรณ-อฏฺฐกถา
สงฺเขเปเนว เทวานํ, เทวเทโว สุราลเย;
กถาวตฺถุปฺปกรณํ, เทสยิตฺวา รณญฺชโหฯ
ยมสฺส วิสยาตีโต, นานายมกมณฺฑิตํ;
อภิธมฺมปฺปกรณํ, ฉฏฺฐํ ฉฏฺฐาน เทสโกฯ
ยมกํ อยมาวตฺต-นีลามลตนูรุโห;
ยํ เทสยิ อนุปฺปตฺโต, ตสฺส สํวณฺณนากฺกโม;
อิทานิ ยสฺมา ตสฺมาสฺส, โหติ สํวณฺณนา อยนฺติฯ
1. มูลยมกํ
อุทฺเทสวารวณฺณนา
[1] มูลยมกํ , ขนฺธยมกํ, อายตนยมกํ, ธาตุยมกํ, สจฺจยมกํ, สงฺขารยมกํ, อนุสยยมกํ, จิตฺตยมกํ, ธมฺมยมกํ, อินฺทฺริยยมกนฺติ อิเมสํ ทสนฺนํ ยมกานํ วเสน อิทํ ปกรณํ ทสวิเธน วิภตฺตนฺติ หิ วุตฺตํฯ ตตฺถ เยสํ ทสนฺนํ ยมกานํ วเสน อิทํ ปกรณํ ทสวิเธน วิภตฺตํ, เตสญฺเจว อิมสฺส จ ปกรณสฺส นามตฺโถ ตาว เอวํ เวทิตพฺโพ – เกนฏฺเฐน ยมกนฺติ? ยุคฬฏฺเฐนฯ ยุคฬญฺหิ ยมกนฺติ วุจฺจติ – ‘ยมกปาฏิหาริยํ, ยมกสาลา’ติอาทีสุ วิยฯ อิติ ยุคฬสงฺขาตานํ ยมกานํ วเสน เทสิตตฺตา อิเมสุ ทสสุ เอเกกํ ยมกํ นามฯ อิเมสํ ปน ยมกานํ สมูหภาวโต สพฺพมฺเปตํ ปกรณํ ยมกนฺติ เวทิตพฺพํฯ
ตตฺถ มูลวเสน ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ กตฺวา เทสิตตฺตา ทสนฺนํ ตาว สพฺพปฐมํ มูลยมกนฺติ วุตฺตํฯ