นิคมนกถา

เอตฺตาวตา จ –

ปณฺณาสเกหิ จตูหิ, ตีหิ วคฺเคหิ เจว จ;

สงฺคเหตฺวา กถา สพฺพา, อูนติสตเภทนาฯ

กถาวตฺถุปฺปกรณํ, กถามคฺเคสุ โกวิโท;

ยํ ชิโน เทสยิ ตสฺส, นิฏฺฐิตา อตฺถวณฺณนาฯ

อิมํ เตรสมตฺเตหิ, ภาณวาเรหิ ตนฺติยา;

จิรฏฺฐิตตฺถํ ธมฺมสฺส, สงฺขโรนฺเตน ยํ มยาฯ

ยํ ปตฺตํ กุสลํ เตน, โลโกยํ สนรามโร;

ธมฺมราชสฺส สทฺธมฺม-รสเมวาธิคจฺฉตูติฯ

กถาวตฺถุ-อฏฺฐกถา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

อภิธมฺมปิฏเก

ยมกปฺปกรณ-อฏฺฐกถา

สงฺเขเปเนว เทวานํ, เทวเทโว สุราลเย;

กถาวตฺถุปฺปกรณํ, เทสยิตฺวา รณญฺชโหฯ

ยมสฺส วิสยาตีโต, นานายมกมณฺฑิตํ;

อภิธมฺมปฺปกรณํ, ฉฏฺฐํ ฉฏฺฐาน เทสโกฯ

ยมกํ อยมาวตฺต-นีลามลตนูรุโห;

ยํ เทสยิ อนุปฺปตฺโต, ตสฺส สํวณฺณนากฺกโม;

อิทานิ ยสฺมา ตสฺมาสฺส, โหติ สํวณฺณนา อยนฺติฯ

1. มูลยมกํ

อุทฺเทสวารวณฺณนา

[1] มูลยมกํ , ขนฺธยมกํ, อายตนยมกํ, ธาตุยมกํ, สจฺจยมกํ, สงฺขารยมกํ, อนุสยยมกํ, จิตฺตยมกํ, ธมฺมยมกํ, อินฺทฺริยยมกนฺติ อิเมสํ ทสนฺนํ ยมกานํ วเสน อิทํ ปกรณํ ทสวิเธน วิภตฺตนฺติ หิ วุตฺตํฯ ตตฺถ เยสํ ทสนฺนํ ยมกานํ วเสน อิทํ ปกรณํ ทสวิเธน วิภตฺตํ, เตสญฺเจว อิมสฺส จ ปกรณสฺส นามตฺโถ ตาว เอวํ เวทิตพฺโพ – เกนฏฺเฐน ยมกนฺติ? ยุคฬฏฺเฐนฯ ยุคฬญฺหิ ยมกนฺติ วุจฺจติ – ‘ยมกปาฏิหาริยํ, ยมกสาลา’ติอาทีสุ วิยฯ อิติ ยุคฬสงฺขาตานํ ยมกานํ วเสน เทสิตตฺตา อิเมสุ ทสสุ เอเกกํ ยมกํ นามฯ อิเมสํ ปน ยมกานํ สมูหภาวโต สพฺพมฺเปตํ ปกรณํ ยมกนฺติ เวทิตพฺพํฯ

ตตฺถ มูลวเสน ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ กตฺวา เทสิตตฺตา ทสนฺนํ ตาว สพฺพปฐมํ มูลยมกนฺติ วุตฺตํฯ