8. ปติรูปกถาวณฺณนา

[915-916] อิทานิ ราคปติรูปกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เมตฺตากรุณามุทิตาโย สนฺธาย ‘‘น ราโค ราคปติรูปโก’’ติ จ อิสฺสามจฺฉริยกุกฺกุจฺจานิ สนฺธาย ‘‘น โทโส โทสปติรูปโก’’ติ จ หสิตุปฺปาทํ สนฺธาย ‘‘น โมโห โมหปติรูปโก’’ติ จ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหํ เปสลานํ ภิกฺขูนํ อนุคฺคหํ ปาปครหิตํ กลฺยาณปสํสํ อายสฺมโต ปิลินฺทวจฺฉสฺส วสลวาทํ ภควโต เขฬาสกวาทํ โมฆปุริสวาทญฺจ สนฺธาย ‘‘น กิเลโส กิเลสปติรูปโก’’ติ จ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย สพฺพกถาสุ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ยสฺมา ผสฺสาทิปติรูปกา นผสฺสาทโย นาม นตฺถิ, ตสฺมา ราคาทิปติรูปกา นราคาทโยปิ นตฺถีติ โจเทตุํ อตฺถิ น ผสฺโสติอาทิมาห ฯ อิตโร เตสํ อภาวา ปฏิกฺขิปติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ปติรูปกถาวณฺณนาฯ

9. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา

[917-918] อิทานิ อปรินิปฺผนฺนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ –

‘‘ทุกฺขเมว หิ สมฺโภติ, ทุกฺขํ ติฏฺฐติ เวติ จ;

นาญฺญตฺร ทุกฺขา สมฺโภติ, นาญฺญํ ทุกฺขา นิรุชฺฌตี’’ติฯ (สํ. นิ. 1.171) –

วจนํ นิสฺสาย ทุกฺขญฺเญว ปรินิปฺผนฺนํ, เสสา ขนฺธายตนธาตุอินฺทฺริยธมฺมา อปรินิปฺผนฺนาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตรปถกานญฺเจว เหตุวาทานญฺจ; เต สนฺธาย รูปํ อปรินิปฺผนฺนนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘สเจ รูปํ อปรินิปฺผนฺนํ, น อนิจฺจาทิสภาวํ สิยา’’ติ โจเทตุํ รูปํ น อนิจฺจนฺติอาทิมาหฯ อิตโร ตถารูปํ รูปํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ สกวาที นนุ รูปํ อนิจฺจนฺติอาทิ วจเนน ตสฺส เอกํ ลทฺธิํ ปฏิเสเธตฺวา ทุติยํ ปุจฺฉนฺโต ทุกฺขญฺเญว ปรินิปฺผนฺนนฺติอาทิมาหฯ อถสฺส ตมฺปิ ลทฺธิํ ปฏิเสเธตุํ น ยทนิจฺจนฺติอาทิมาหฯ ตตฺรายํ อธิปฺปาโย – น เกวลญฺหิ ปฐมสจฺจเมว ทุกฺขํฯ ยํ ปน กิญฺจิ อนิจฺจํ, ตํ ทุกฺขเมวฯ รูปญฺจ อนิจฺจํ, ตสฺมา ตมฺปิ ปรินิปฺผนฺนํฯ อิติ ยํ ตฺวํ วเทสิ ‘‘รูปํ อปรินิปฺผนฺนํ, ทุกฺขญฺเญว ปรินิปฺผนฺน’’นฺติ, ตํ โน วต เร วตฺตพฺเพ ‘‘ทุกฺขญฺเญว ปรินิปฺผนฺน’’นฺติฯ เวทนาทิมูลิกาทีสุปิ โยชนาสุ เอเสว นโยฯ ธมฺมายตนธมฺมธาตูสุ ปน ฐเปตฺวา นิพฺพานํ เสสธมฺมานํ วเสน อนิจฺจตา เวทิตพฺพาฯ อินฺทฺริยานิ อนิจฺจาเนวาติฯ

อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนาฯ

เตวีสติโม วคฺโคฯ