2. กุสลจิตฺตกถาวณฺณนา

[894-895] อิทานิ กุสลจิตฺตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา อรหา สติเวปุลฺลปฺปตฺโต ปรินิพฺพายนฺโตปิ สโต สมฺปชาโนว ปรินิพฺพาติ, ตสฺมา กุสลจิตฺโต ปรินิพฺพายตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ยสฺมา กุสลจิตฺโต นาม ปุญฺญาภิสงฺขาราภิสงฺขรณาทิวเสน โหติ, ตสฺมา เตนตฺเถน โจเทตุํ อรหา ปุญฺญาภิสงฺขารนฺติอาทิมาหฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ สโต สมฺปชาโนติ อิทํ ชวนกฺขเณ กิริยสติสมฺปชญฺญานํ วเสน อสมฺโมหมรณทีปนตฺถํ วุตฺตํ, น กุสลจิตฺตทีปนตฺถํฯ ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

กุสลจิตฺตกถาวณฺณนาฯ

3. อาเนญฺชกถาวณฺณนา

[896] อิทานิ อาเนญฺชกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ภควา จตุตฺถชฺฌาเน ฐิโต ปรินิพฺพายีติ สลฺลกฺเขตฺวา ‘‘อรหา อาเนญฺเช ฐิโต ปรินิพฺพายตี’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ปกติจิตฺเตติ ภวงฺคจิตฺเตฯ สพฺเพ หิ สญฺญิโน สตฺตา ภวงฺคจิตฺเต ฐตฺวา ภวงฺคปริโยสาเนน จุติจิตฺเตน กาลํ กโรนฺติฯ อิติ นํ อิมินา อตฺเถน โจเทตุํ เอวมาหฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ จตุโวการภเว อรหโต ปกติจิตฺตมฺปิ อาเนญฺชํ โหติ, อยํ ปน ปญฺโห ปญฺจโวการภววเสน อุทฺธโฏฯ ตสฺมา โน จ วต เร วตฺตพฺเพติ อาหฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อาเนญฺชกถาวณฺณนาฯ

4. ธมฺมาภิสมยกถาวณฺณนา

[897] อิทานิ ธมฺมาภิสมยกถา นาม โหติฯ ตตฺถ อตีตภเว โสตาปนฺนํ มาตุกุจฺฉิยํ วสิตฺวา นิกฺขนฺตํ ทิสฺวา ‘‘อตฺถิ คพฺภเสยฺยาย ธมฺมาภิสมโย’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ ตตฺถ ธมฺมาภิสมโย อตฺถิ, ธมฺมาภิสมยสฺส การเณหิ ธมฺมเทสนาทีหิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ อตฺถิ คพฺภเสยฺยาย ธมฺมเทสนาติอาทิมาหฯ สุตฺตสฺสาติอาทิ ภวงฺควารํ สนฺธาย วุตฺตํฯ คพฺภเสยฺยาย หิ เยภุยฺเยน ภวงฺคเมว ปวตฺตติฯ เตเนว สตฺโต กิริยมยปฺปวตฺตาภาวา สุตฺโต, ภาวนานุโยคสฺส อภาวา ปมตฺโต, กมฺมฏฺฐานปริคฺคาหกานํ สติสมฺปชญฺญานํ อภาวา มุฏฺฐสฺสติ อสมฺปชาโน นาม โหติ, ตถารูปสฺส กุโต ธมฺมาภิสมโยติ?

ธมฺมาภิสมยกถาวณฺณนาฯ

5-7. ติสฺโสปิกถาวณฺณนา

[898-900] อิทานิ ติสฺโสปิกถา นาม โหนฺติฯ ตตฺถ อจิรชาตานํ ปน โสตาปนฺนานํ อรหตฺตปฺปตฺติํ สุปฺปวาสาย จ อุปาสิกาย สตฺตวสฺสิกํ คพฺภํ ทิสฺวา ‘‘อตฺถิ คพฺภเสยฺยาย อรหตฺตปฺปตฺตี’’ติ จ สุปิเน อากาสคมนาทีนิ ทิสฺวา ‘‘อตฺถิ ธมฺมาภิสมโย’’ติ จ ‘‘อตฺถิ ตตฺถ อรหตฺตปฺปตฺตี’’ติ จ อิธาปิ เยสํ ลทฺธิโย, เสยฺยถาปิ เตสญฺเญว; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ ปุริมกถา สทิสเมวาติฯ

ติสฺโสปิกถาวณฺณนาฯ