6. กุสลกถาวณฺณนา

[844-846] อิทานิ กุสลกถา นาม โหติฯ ตตฺถ อนวชฺชมฺปิ กุสลํ อิฏฺฐปากมฺปิฯ อนวชฺชํ นาม กิเลสวิปฺปยุตฺตํฯ อยํ นโย ฐเปตฺวา อกุสลํ สพฺพธมฺเม ภชติฯ อิฏฺฐวิปากํ นาม อายติํ อุปปตฺติปวตฺเตสุ อิฏฺฐผลนิปฺผาทกํ ปุญฺญํฯ อยํ นโย กุสลตฺติเก อาทิปทเมว ภชติฯ เยสํ ปน อิมํ วิภาคํ อคฺคเหตฺวา อนวชฺชภาวมตฺเตเนว นิพฺพานํ กุสลนฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ, เตสํ อิฏฺฐวิปากฏฺเฐน นิพฺพานสฺส กุสลตาภาวํ ทีเปตุํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, อตฺตโน ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสมิธาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

กุสลกถาวณฺณนาฯ

7. อจฺจนฺตนิยามกถาวณฺณนา

[847] อิทานิ อจฺจนฺตนิยามกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหตี’’ติ (อ. นิ. 7.15) สุตฺตํ นิสฺสาย ‘‘อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ มาตุฆาตโกติอาทิ ‘‘นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส จ มาตุฆาตกาทีนญฺจ สมาเน มิจฺฉตฺตนิยาเม มาตุฆาตกาทีหิปิ เต อจฺจนฺตนิยเตหิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ อิตโร ‘‘นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิโก สํสารขาณุโก ภวนฺตเรปิ นิยโตว อิเม ปน เอกสฺมิญฺเญว อตฺตภาเว’’ติ ลทฺธิยา น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติ ฯ

[848] วิจิกิจฺฉา อุปฺปชฺเชยฺยาติ ‘‘อยํ นิยโต วา โน วา’’ติ เอวํ อุปฺปชฺเชยฺยาติ ปุจฺฉติฯ อิตโร อนุปฺปตฺติการณํ อปสฺสนฺโต ปฏิชานาติฯ นุปฺปชฺเชยฺยาติ ปุฏฺโฐ ปน ยํ ทิฏฺฐิํ อาเสวนฺโต นิยามํ โอกฺกนฺโต, ตตฺถ อนุปฺปตฺติํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ตโต ปหีนาติ ปุฏฺโฐ มคฺเคน อปฺปหีนตฺตา ปฏิกฺขิปติ, ตํ ทิฏฺฐิํ อารพฺภ อสมุทาจารโต ปฏิชานาติฯ อถ นํ ยสฺมา ปหานํ นาม วินา อริยมคฺเคน นตฺถิ, ตสฺมา ตสฺส วเสน โจเทตุํ โสตาปตฺติมคฺเคนาติอาทิมาหฯ