เมนู

3. สามญฺญผลกถาวณฺณนา

[835-836] อิทานิ สามญฺญผลกถา นาม โหติฯ ตตฺถ มคฺควีถิยมฺปิ ผลสมาปตฺติวีถิยมฺปิ อริยมคฺคสฺส วิปากจิตฺตํ สามญฺญผลํ นามาติ สกสมเย สนฺนิฏฺฐานํฯ เยสํ ปน ตถา อคฺคเหตฺวา ‘‘กิเลสปหานญฺเจว ผลุปฺปตฺติ จ สามญฺญผลํ, ตสฺมา อสงฺขต’’นฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา ยถา ปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

สามญฺญผลกถาวณฺณนาฯ

4. ปตฺติกถาวณฺณนา

[837-840] อิทานิ ปตฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘ยํ ยํ ปฏิลพฺภติ, ตสฺส ตสฺส ปฏิลาโภ ปตฺติ นามฯ สา จ อสงฺขตา’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานญฺเญว; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสมิธาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติ น วตฺตพฺพนฺติอาทิ ยาย ลทฺธิยา ปตฺติ อสงฺขตาติ มญฺญติ, ตํ ปกาเสตุํ วุตฺตํฯ ตตฺถ สกวาที ‘‘น เหวํ วตฺตพฺเพ’’ติ ปฏิกฺขิปนฺโต เกวลํ ปตฺติยา รูปาทิภาวํ น สมฺปฏิจฺฉติฯ น หิ ปตฺติ นาม โกจิ ธมฺโม อตฺถิ, น ปน อสงฺขตภาวํ อนุชานาติฯ อิตโร ปน ปฏิกฺเขปมตฺเตเนว อสงฺขตาติ ลทฺธิํ ปติฏฺฐเปติ, สา อโยนิโส ปติฏฺฐาปิตตฺตา อปฺปติฏฺฐิตาเยวาติฯ

ปตฺติกถาวณฺณนาฯ

5. ตถตากถาวณฺณนา

[841-843] อิทานิ ตถตากถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘รูปาทีนํ สพฺพธมฺมานํ รูปาทิสภาวตาสงฺขาตา ตถตา นาม อตฺถิ, สา จ สงฺขเตสุ รูปาทีสุ อปริยาปนฺนตฺตา อสงฺขตา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส , ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสมิธาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา ปากฏเมวาติฯ

ตถตากถาวณฺณนาฯ

6. กุสลกถาวณฺณนา

[844-846] อิทานิ กุสลกถา นาม โหติฯ ตตฺถ อนวชฺชมฺปิ กุสลํ อิฏฺฐปากมฺปิฯ อนวชฺชํ นาม กิเลสวิปฺปยุตฺตํฯ อยํ นโย ฐเปตฺวา อกุสลํ สพฺพธมฺเม ภชติฯ อิฏฺฐวิปากํ นาม อายติํ อุปปตฺติปวตฺเตสุ อิฏฺฐผลนิปฺผาทกํ ปุญฺญํฯ อยํ นโย กุสลตฺติเก อาทิปทเมว ภชติฯ เยสํ ปน อิมํ วิภาคํ อคฺคเหตฺวา อนวชฺชภาวมตฺเตเนว นิพฺพานํ กุสลนฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ, เตสํ อิฏฺฐวิปากฏฺเฐน นิพฺพานสฺส กุสลตาภาวํ ทีเปตุํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, อตฺตโน ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสมิธาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

กุสลกถาวณฺณนาฯ

7. อจฺจนฺตนิยามกถาวณฺณนา

[847] อิทานิ อจฺจนฺตนิยามกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหตี’’ติ (อ. นิ. 7.15) สุตฺตํ นิสฺสาย ‘‘อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ มาตุฆาตโกติอาทิ ‘‘นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส จ มาตุฆาตกาทีนญฺจ สมาเน มิจฺฉตฺตนิยาเม มาตุฆาตกาทีหิปิ เต อจฺจนฺตนิยเตหิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ อิตโร ‘‘นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิโก สํสารขาณุโก ภวนฺตเรปิ นิยโตว อิเม ปน เอกสฺมิญฺเญว อตฺตภาเว’’ติ ลทฺธิยา น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติ

[848] วิจิกิจฺฉา อุปฺปชฺเชยฺยาติ ‘‘อยํ นิยโต วา โน วา’’ติ เอวํ อุปฺปชฺเชยฺยาติ ปุจฺฉติฯ อิตโร อนุปฺปตฺติการณํ อปสฺสนฺโต ปฏิชานาติฯ นุปฺปชฺเชยฺยาติ ปุฏฺโฐ ปน ยํ ทิฏฺฐิํ อาเสวนฺโต นิยามํ โอกฺกนฺโต, ตตฺถ อนุปฺปตฺติํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ตโต ปหีนาติ ปุฏฺโฐ มคฺเคน อปฺปหีนตฺตา ปฏิกฺขิปติ, ตํ ทิฏฺฐิํ อารพฺภ อสมุทาจารโต ปฏิชานาติฯ อถ นํ ยสฺมา ปหานํ นาม วินา อริยมคฺเคน นตฺถิ, ตสฺมา ตสฺส วเสน โจเทตุํ โสตาปตฺติมคฺเคนาติอาทิมาหฯ