7. ฌานนฺตริกกถาวณฺณนา

[817-818] อิทานิ ฌานนฺตริกกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ สมเย ‘‘ปญฺจกนเย ปญฺจ ฌานานิ วิภตฺตานิ, เกวลํ ตโย สมาธี อุทฺทิฏฺฐา’’ติ อวิตกฺกวิจารมตฺตสฺส สมาธิโน โอกาสํ อชานนฺตานํ ‘‘ปฐมสฺส จ ทุติยสฺส จ ฌานสฺส อนฺตเร ฌานนฺตริกา นาม เอสา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ สมฺมิติยานญฺเจว เอกจฺจานญฺจ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ฌานมฺปิ เจตสิกา ธมฺมา, ผสฺสาทโยปิ, ตสฺมา ยทิ ฌานนฺตริกา นาม ภเวยฺย, ผสฺสนฺตริกาทีหิปิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจทนตฺถํ อตฺถิ ผสฺสนฺตริกาติอาทิมาห ฯ

ทุติยสฺส จ ฌานสฺสาติ ‘‘ยทิ ฌานนฺตริกา นาม ภเวยฺย, ทุติยตติยาทีนิปิ ฌานาเนว, เตสมฺปิ อนฺตริกาย ภวิตพฺพ’’นฺติ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ โส เกวลํ ลทฺธิยา อภาเวน ปฏิกฺขิปติ เจว ปฏิชานาติ จฯ ปฐมสฺส จาติ ปุฏฺโฐ ลทฺธิวเสน ปฏิชานาติฯ

[819] สวิตกฺโก สวิจาโรติอาทิ ‘‘ติณฺณมฺปิ สมาธีนํ สมาธิภาเว สมาเน อวิตกฺโก วิจารมตฺโตว สมาธิ ฌานนฺตริโก, น อิตโรติ โก เอตฺถ วิเสสเหตู’’ติ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ

[820-822] ทฺวินฺนํ ฌานานํ ปฏุปฺปนฺนานนฺติ ปฐมทุติยานิ สนฺธาย ปุจฺฉติฯ อิตโร ‘‘เตสํ ปจฺจุปฺปนฺนานํเยว อนฺตเร อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ฌานนฺตริโก นาม โหตี’’ติ ลทฺธิยา ปฏิชานาติฯ ปฐมํ ฌานํ นิรุทฺธนฺติ ปุฏฺโฐ ติณฺณํ เอกกฺขเณ ปวตฺติ น ยุตฺตาติ ปฏิชานาติ ฯ อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ปฐมํ ฌานนฺติ จตุกฺกนยวเสน ปุจฺฉติฯ สกวาที ตสฺมิํ นเย ตสฺส อภาวา ปฏิกฺขิปติฯ นนุ ตโย สมาธีติ เอตฺถายมธิปฺปาโย – ยถา เตสุ ตีสุ สมาธีสุ ทฺเว สมาธี ฌานาเนว, น ฌานนฺตริกา, เอวํ อิตเรนปิ ฌาเนเนว ภวิตพฺพํ, น ฌานนฺตริกายาติฯ

ฌานนฺตริกกถาวณฺณนาฯ