เมนู

16. โสฬสมวคฺโค

1. นิคฺคหกถาวณฺณนา

[743-744] อิทานิ นิคฺคหกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เย โลเก พลปฺปตฺตา วสีภูตา, เต ยทิ ปรสฺส จิตฺตํ นิคฺคณฺหิตุํ น สกฺกุเณยฺยุํ, กา เตสํ พลปฺปตฺติ, โก วสีภาโวฯ พลปฺปตฺติยา ปน วสีภาเวน จ อทฺธา เต ปรสฺส จิตฺตํ นิคฺคณฺหนฺตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหาสงฺฆิกานํ; เต สนฺธาย ปโร ปรสฺสาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตตฺถ นิคฺคณฺหาตีติ สํกิเลสาปตฺติโต นิวาเรติฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ ปคฺคหกถายปิ เอเสว นโยฯ

นิคฺคหกถาวณฺณนาฯ

3. สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนา

[747-748] อิทานิ สุขานุปฺปทานกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘พหูนํ วต โน ภควา สุขธมฺมานํ อุปหตฺตา’’ติ (ม. นิ. 2.148) สุตฺตํ นิสฺสาย ปโร ปรสฺส สุขํ อนุปฺปเทตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ทุกฺขํ อนุปฺปเทตีติ ปุฏฺโฐ ปน ตาทิสํ สุตฺตปทํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ อตฺตโน สุขนฺติอาทิปญฺเห ยํ อตฺตโน ปรสฺส วา, ตํ อนุปฺปทาตุํ น สกฺกาฯ ยํ ตสฺเสว, กิํ ตตฺถ อนุปฺปทานํ นามาติ ปฏิกฺขิปติฯ เนวตฺตโนติอาทิปญฺเห ปน ยํ เอวรูปํ, น ตํ อนุปฺปทินฺนํ นาม ภวิตุมรหตีติ ลทฺธิยาปฏิชานาติฯ โน จ วต เรติตาทิสสฺส สุขสฺส อภาวา วุตฺตํฯ สุขธมฺมานํ อุปหตฺตาติวจนํ ภควโต ปเรสํ สุขุปฺปตฺติยา ปจฺจยภาวํ ทีเปติ, น อนฺนาทีนํ วิย สุขสฺส อนุปฺปทานํ, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนาฯ

4. อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา

[749-753] อิทานิ อธิคยฺห มนสิการกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ทุวิโธ มนสิกาโร นยโต จ อารมฺมณโต จฯ ตตฺถ เอกสงฺขารสฺสาปิ อนิจฺจตาย ทิฏฺฐาย สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ อวเสเสสุ นยโต มนสิกาโร โหติฯ อตีเต ปน สงฺขาเร มนสิกโรนฺโต น อนาคเต มนสิกาตุํ สกฺโกติฯ อตีตาทีสุ อญฺญตรํ มนสิกโรโต อารมฺมณโต มนสิกาโร โหติ ฯ ตตฺถ ปจฺจุปฺปนฺเน มนสิกโรนฺโต เยน จิตฺเตน เต มนสิกโรติ, ตํ ปจฺจุปฺปนฺนกฺขเณ มนสิกาตุํ น สกฺโกติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติอาทิวจนํ นิสฺสาย ‘‘มนสิกโรนฺโต นาม อธิคยฺห อธิคณฺหิตฺวา สงฺคณฺหิตฺวา สพฺเพ สงฺขาเร เอกโต มนสิกโรตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยาปรเสลิยานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ

อถ นํ ยสฺมา สพฺเพ เอกโต มนสิกโรนฺเตน เยน จิตฺเตน เต มนสิกโรติ, ตมฺปิ มนสิกาตพฺพํ โหติฯ ตสฺมา ตํจิตฺตตาย โจเทตุํ เตน จิตฺเตนาติ อาหฯ อิตโร อารมฺมณํ กตฺวา น สกฺกา ชานิตุนฺติ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ เอวํลกฺขณํ จิตฺตนฺติ ญาตตฺตา ปน ตมฺปิ จิตฺตํ ญาตเมว โหตีติ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ อถ วา ตญฺเญว ตสฺส อารมฺมณํ น โหตีติ ปฏิกฺขิปติฯ ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา, ยทา ปญฺญาย ปสฺสตี’’ติอาทีนิ นิสฺสาย อุปฺปนฺนลทฺธิวเสน ปฏิชานาติฯ เสสปญฺหทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ เตน ผสฺเสนาติอาทีสุ ปน ตถารูปํ สุตฺตํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปเตวฯ อตีตาทิปญฺเหสุ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว ปฏิกฺเขปปฏิญฺญา เวทิตพฺพาฯ เสสํ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ สพฺเพ สงฺขาราติอาทิวจนํ นยโต ทสฺสนํ สนฺธาย วุตฺตํ, น เอกกฺขเณ อารมฺมณโต, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนาฯ