เมนู

10. อสญฺญสตฺตุปิกากถาวณฺณนา

[735] อิทานิ อสญฺญสตฺตุปิกากถา นาม โหติฯ ตตฺถ สญฺญาวิราควเสน ปวตฺตภาวนา อสญฺญสมาปตฺติปิ นิโรธสมาปตฺติปิ สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติ นามฯ อิติ ทฺเว สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติโย โลกิยา จ โลกุตฺตรา จฯ ตตฺถ โลกิยา ปุถุชฺชนสฺส อสญฺญสตฺตุปิกา โหติ, โลกุตฺตรา อริยานํ, สา จ นาสญฺญสตฺตุปิกาฯ อิมํ ปน วิภาคํ อกตฺวา อวิเสเสน สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติ อสญฺญสตฺตุปิกาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ยสฺมา อสญฺญสมาปตฺติํ สมาปนฺนสฺส อโลภาทโย อตฺถิ, น นิโรธสมาปตฺติํ, ตสฺมา เตสํ วเสน โจเทตุํ อตฺถีติอาทิมาหฯ

[736] อิธาปิ อสญฺญีติ ปญฺเห อิธ สญฺญาวิราควเสน สมาปนฺนตฺตา อสญฺญิตา อนุญฺญาตา, ตตฺราปิ อสญฺญสตฺเตเนวฯ ตสฺมา อิมํ ปฏิญฺญํ คเหตฺวา ลทฺธิํ ปติฏฺฐเปนฺเตน ฉเลน ปติฏฺฐาปิตา โหติฯ อิธ วา นิโรธสมาปตฺติํ สนฺธาย อสญฺญิตา อนุญฺญาตาฯ ตตฺราปิ อิโต จุตสฺส อนาคามิโน นิโรธสมาปตฺติเมว ตสฺมาปิ อิมาย ปฏิญฺญาย ปติฏฺฐาปิตา ลทฺธิ อปฺปติฏฺฐิตาเยวาติฯ

อสญฺญสตฺตุปิกากถาวณฺณนาฯ

11. กมฺมูปจยกถาวณฺณนา

[737] อิทานิ กมฺมูปจยกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ กมฺมูปจโย นาม กมฺมโต อญฺโญ จิตฺตวิปฺปยุตฺโต อพฺยากโต อนารมฺมโณติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานญฺเจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย อญฺญํ กมฺมนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ กมฺมโต อญฺโญ กมฺมูปจโย, ผสฺสาทิโตปิ อญฺเญน ผสฺสูปจยาทินา ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ อญฺโญ ผสฺโสติอาทิมาหฯ อิตโร ลทฺธิยา อภาเวน ปฏิกฺขิปติฯ

[738-739] กมฺเมน สหชาโตติ ปญฺเหสุ จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, จิตฺตสมฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ กุสโลติ ปญฺเหสุปิ จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ปรโต อกุสโลติปญฺเหสุปิ เอเสว นโยฯ

[740] สารมฺมโณติ ปุฏฺโฐ ปน เอกนฺตํ อนารมฺมณเมว อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติฯ จิตฺตํ ภิชฺชมานนฺติ ยทา จิตฺตํ ภิชฺชมานํ โหติ, ตทา กมฺมํ ภิชฺชตีติ อตฺโถฯ ภุมฺมตฺเถ วา ปจฺจตฺตํ, จิตฺเต ภิชฺชมาเนติ อตฺโถฯ อยเมว วา ปาโฐฯ ตตฺถ ยสฺมา สมฺปยุตฺโต ภิชฺชติ, วิปฺปยุตฺโต น ภิชฺชติ, ตสฺมา ปฏิชานาติ เจว ปฏิกฺขิปติ จฯ

[741] กมฺมมฺหิ กมฺมูปจโยติ กมฺเม สติ กมฺมูปจโย, กมฺเม วา ปติฏฺฐิเต กมฺมูปจโย, กมฺมูปจยโตว วิปาโก นิพฺพตฺตติฯ ตสฺมิํ ปน กมฺเม นิรุทฺเธ ยาว อํกุรุปฺปาทา พีชํ วิย ยาว วิปากุปฺปาทา กมฺมูปจโย ติฏฺฐตีติสฺส ลทฺธิ, ตสฺมา ปฏิชานาติฯ ตญฺเญว กมฺมํ, โส กมฺมูปจโย, โส กมฺมวิปาโกติ ยสฺมา กมฺมมฺหิ กมฺมูปจโย, โส จ ยาว วิปากุปฺปาทา ติฏฺฐตีติสฺส ลทฺธิ, ตสฺมา นํ เตสํ ติณฺณมฺปิ เอกตฺตํ ปุจฺฉติ วิปาโก สารมฺมโณติ อิทํ วิปาโก วิย วิปากธมฺมธมฺโมปิ อารมฺมณปฏิพทฺโธเยวาติ โจทนตฺถํ ปุจฺฉติฯ อิตโร ปน ลทฺธิวเสเนกํ ปฏิชานาติ, เอกํ ปฏิกฺขิปติฯ ปฏิโลเมปิ เอเสว นโยฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

กมฺมูปจยกถาวณฺณนาฯ

ปนฺนรสโม วคฺโคฯ

ตติยปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

16. โสฬสมวคฺโค

1. นิคฺคหกถาวณฺณนา

[743-744] อิทานิ นิคฺคหกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เย โลเก พลปฺปตฺตา วสีภูตา, เต ยทิ ปรสฺส จิตฺตํ นิคฺคณฺหิตุํ น สกฺกุเณยฺยุํ, กา เตสํ พลปฺปตฺติ, โก วสีภาโวฯ พลปฺปตฺติยา ปน วสีภาเวน จ อทฺธา เต ปรสฺส จิตฺตํ นิคฺคณฺหนฺตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหาสงฺฆิกานํ; เต สนฺธาย ปโร ปรสฺสาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตตฺถ นิคฺคณฺหาตีติ สํกิเลสาปตฺติโต นิวาเรติฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ ปคฺคหกถายปิ เอเสว นโยฯ

นิคฺคหกถาวณฺณนาฯ

3. สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนา

[747-748] อิทานิ สุขานุปฺปทานกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘พหูนํ วต โน ภควา สุขธมฺมานํ อุปหตฺตา’’ติ (ม. นิ. 2.148) สุตฺตํ นิสฺสาย ปโร ปรสฺส สุขํ อนุปฺปเทตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ทุกฺขํ อนุปฺปเทตีติ ปุฏฺโฐ ปน ตาทิสํ สุตฺตปทํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ อตฺตโน สุขนฺติอาทิปญฺเห ยํ อตฺตโน ปรสฺส วา, ตํ อนุปฺปทาตุํ น สกฺกาฯ ยํ ตสฺเสว, กิํ ตตฺถ อนุปฺปทานํ นามาติ ปฏิกฺขิปติฯ เนวตฺตโนติอาทิปญฺเห ปน ยํ เอวรูปํ, น ตํ อนุปฺปทินฺนํ นาม ภวิตุมรหตีติ ลทฺธิยาปฏิชานาติฯ โน จ วต เรติตาทิสสฺส สุขสฺส อภาวา วุตฺตํฯ สุขธมฺมานํ อุปหตฺตาติวจนํ ภควโต ปเรสํ สุขุปฺปตฺติยา ปจฺจยภาวํ ทีเปติ, น อนฺนาทีนํ วิย สุขสฺส อนุปฺปทานํ, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนาฯ