5. อาสวกถาวณฺณนา

[724-725] อิทานิ อาสวกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา จตูหิ อาสเวหิ อุตฺตริ อญฺโญ อาสโว นาม นตฺถิ, เยน จตฺตาโร อาสวา สาสวา สิยุํ, ตสฺมา จตฺตาโร อาสวา อนาสวาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต อาสวา อนาสวา, เอวํ สนฺเต เตหิ มคฺคาทิลกฺขณปฺปตฺเตหิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ มคฺโคติอาทิมาหฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อาสวกถาวณฺณนาฯ

6. ชรามรณกถาวณฺณนา

[726-727] อิทานิ ชรามรณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ชรามรณํ นาม อปรินิปฺผนฺนตฺตา โลกิยนฺติ วา โลกุตฺตรนฺติ วา น วตฺตพฺพํฯ ‘‘โลกิยา ธมฺมา โลกุตฺตรา ธมฺมา’’ติ หิ ทุเก ชรามรณํ เนว โลกิยปเท, น โลกุตฺตรปเท นิทฺทิฏฺฐํฯ ตตฺถ เยสํ อิมํ ลกฺขณํ อนาทิยิตฺวา โลกุตฺตรานํ ธมฺมานํ ชรามรณํ โลกุตฺตรนฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหาสงฺฆิกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

ชรามรณกถาวณฺณนาฯ

7. สญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนา

[728-729] อิทานิ สญฺญาเวทยิตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติ นาม น โกจิ ธมฺโม, จตุนฺนํ ปน ขนฺธานํ นิโรโธฯ อิติ สา เนว โลกิยา น โลกุตฺตราฯ ยสฺมา ปน โลกิยา น โหติ, ตสฺมา โลกุตฺตราติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํเยว; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ ปุริมกถาสทิสเมวาติฯ

สญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนาฯ

8. ทุติยสญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนา

[730-731] อิทานิ ยสฺมา สา โลกุตฺตรา น โหติ, ตสฺมา โลกิยาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

ทุติยสญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนาฯ

9. ตติยสญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนา

[732] อิทานิ ยสฺมา ‘‘อสุโก มรณธมฺโม, อสุโก น มรณธมฺโม’’ติ สตฺตานํ มรณธมฺมตาย นิยาโม นตฺถีติ สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปนฺโนปิ กาลํ กเรยฺยาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ราชคิริกานํ; เตสํ สมาปนฺนายปิ มรณธมฺมตาย มรณสมยญฺจ อมรณสมยญฺจ ทสฺเสตุํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ยสฺมา กาลํ กโรนฺตสฺส นาม มรณนฺติเกหิ ผสฺสาทีหิ ภวิตพฺพํ, ตสฺมา เตนากาเรน โจเทตุํ อตฺถีติอาทิมาหฯ

อผสฺสกสฺส กาลกิริยาติอาทีนิ ปุฏฺโฐ เสสสตฺเต สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ วิสํ กเมยฺยาติอาทีนิ ปุฏฺโฐ สมาปตฺติอานุภาวํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ ทุติยวาเร สรีรปกติํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ เอวํ สนฺเต ปน สมาปตฺติอานุภาโว นาม น โหติ, เตเนว น นิโรธสมาปนฺโนติ อนุยุญฺชติฯ

[733-734] น กาลํ กเรยฺยาติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ อตฺถิ โส นิยาโมติ ปรวาทิสฺส ปญฺเห ปน ยสฺมา เอวรูโป นิยาโม นาม นตฺถิ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติฯ จกฺขุวิญฺญาณสมงฺคีติอาทิ สกวาทินา ‘‘นิยาเม อสนฺเตปิ มรณสมเยเนว มรติ, นาสมเยนา’’ติ ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ ตตฺรายมธิปฺปาโย – ยทิ นิยามาภาเวน กาลกิริยา ภเวยฺย, จกฺขุวิญฺญาณสมงฺคิโนปิ ภเวยฺยฯ ตโต ‘‘ปญฺจหิ วิญฺญาเณหิ น จวติ, น อุปปชฺชตี’’ติ สุตฺตวิโรโธ สิยาฯ ยถา ปน จกฺขุวิญฺญาณสมงฺคิสฺส กาลกิริยา น โหติ, ตถา นิโรธสมาปนฺนสฺสาปีติฯ

ตติยสญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนาฯ