2. อญฺญมญฺญปจฺจยกถาวณฺณนา

[718-719] อิทานิ อญฺญมญฺญปจฺจยกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ สมเย ‘‘อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา’’ติ อยเมว ตนฺติ, ‘‘สงฺขารปจฺจยาปิ อวิชฺชา’’ติ อยํ นตฺถิ, ตสฺมา อวิชฺชาว สงฺขารานํ ปจฺจโย, น ปน สงฺขารา อวิชฺชายาติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหาสงฺฆิกานํ; เต สนฺธาย อวิชฺชาสงฺขาราทีนํ อญฺญมญฺญปจฺจยตาปิ อตฺถีติ ทสฺเสตุํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส ฯ อวิชฺชา สงฺขาเรนาติ เอตฺถ อปุญฺญาภิสงฺขาโรว คหิโตฯ ตสฺมา สงฺขารปจฺจยาปิ อวิชฺชาติ เอตฺถ สหชาตอญฺญมญฺญอตฺถิอวิคตสมฺปยุตฺตวเสน ปจฺจยตา เวทิตพฺพาฯ อุปาทานปจฺจยาปิ ตณฺหาติ เอตฺถ ฐเปตฺวา กามุปาทานํ เสสานิ ตีณิ อุปาทานานิ อวิชฺชาย สงฺขารา วิย ตณฺหาย ปจฺจยา โหนฺตีติ เวทิตพฺพานิฯ เสสํ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ ชรามรณปจฺจยาติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, นามรูปํ วิญฺญาณปจฺจยาติ สกวาทิสฺสาติฯ

อญฺญมญฺญปจฺจยกถาวณฺณนาฯ

3. อทฺธากถาวณฺณนา

[720-721] อิทานิ อทฺธากถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, กถาวตฺถูนี’’ติ (อ. นิ. 3.68) สุตฺตํ นิสฺสาย กาลสงฺขาโต อทฺธา นาม ปรินิปฺผนฺโน อตฺถีติ เยสํ ลทฺธิ; เตสํ ‘‘อทฺธา นาม โกจิ ปรินิปฺผนฺโน นตฺถิ อญฺญตฺร กาลปญฺญตฺติมตฺตาฯ รูปาทโย ปน ขนฺธาว ปรินิปฺผนฺนา’’ติ วิภาคํ ทสฺเสตุํ อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘สเจ โส ปรินิปฺผนฺโน, รูปาทีสุ อเนน อญฺญตเรน ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ รูปนฺติอาทิมาหฯ อิตโร ปฏิกฺขิปติฯ เสสํ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

อทฺธากถาวณฺณนาฯ

4. ขณลยมุหุตฺตกถาวณฺณนา

[722-723] ขณลยมุหุตฺตกถาสุปิ เอเสว นโยฯ สพฺเพปิ เหเต ขณาทโย อทฺธาปริยายา เอวาติฯ

ขณลยมุหุตฺตกถาวณฺณนาฯ

5. อาสวกถาวณฺณนา

[724-725] อิทานิ อาสวกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา จตูหิ อาสเวหิ อุตฺตริ อญฺโญ อาสโว นาม นตฺถิ, เยน จตฺตาโร อาสวา สาสวา สิยุํ, ตสฺมา จตฺตาโร อาสวา อนาสวาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต อาสวา อนาสวา, เอวํ สนฺเต เตหิ มคฺคาทิลกฺขณปฺปตฺเตหิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ มคฺโคติอาทิมาหฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อาสวกถาวณฺณนาฯ

6. ชรามรณกถาวณฺณนา

[726-727] อิทานิ ชรามรณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ชรามรณํ นาม อปรินิปฺผนฺนตฺตา โลกิยนฺติ วา โลกุตฺตรนฺติ วา น วตฺตพฺพํฯ ‘‘โลกิยา ธมฺมา โลกุตฺตรา ธมฺมา’’ติ หิ ทุเก ชรามรณํ เนว โลกิยปเท, น โลกุตฺตรปเท นิทฺทิฏฺฐํฯ ตตฺถ เยสํ อิมํ ลกฺขณํ อนาทิยิตฺวา โลกุตฺตรานํ ธมฺมานํ ชรามรณํ โลกุตฺตรนฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหาสงฺฆิกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

ชรามรณกถาวณฺณนาฯ

7. สญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนา

[728-729] อิทานิ สญฺญาเวทยิตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติ นาม น โกจิ ธมฺโม, จตุนฺนํ ปน ขนฺธานํ นิโรโธฯ อิติ สา เนว โลกิยา น โลกุตฺตราฯ ยสฺมา ปน โลกิยา น โหติ, ตสฺมา โลกุตฺตราติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํเยว; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ ปุริมกถาสทิสเมวาติฯ

สญฺญาเวทยิตกถาวณฺณนาฯ