เมนู

4. อริยรูปกถาวณฺณนา

[698-699] อิทานิ อริยรูปกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สมฺมาวาจากมฺมนฺตา รูปํ, ตญฺจ โข ‘‘สพฺพํ รูปํ จตฺตาริ จ มหาภูตานิ จตุนฺนญฺจ มหาภูตานํ อุปาทายรูป’’นฺติ (ม. นิ. 3.67) วจนโต อุปาทายรูปนฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อุตฺตราปถกานํ; เต สนฺธาย อริยรูปํ มหาภูตานํ อุปาทายาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺสฯ ตตฺถ อริยานํ รูปํ, อริยํ วา รูปนฺติ อริยรูปํฯ อามนฺตาติ ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ กุสลนฺติ ปุฏฺโฐ ลทฺธิวเสเนว ปฏิชานาติฯ อนาสวปุจฺฉาทีสุปิ เอเสว นโยฯ ยํ กิญฺจิ รูปนฺติ สุตฺตํ ฐเปตฺวา ภูตานิ เสสรูปสฺส อุปาทาภาวํ ทีเปติ, น สมฺมาวาจากมฺมนฺตานํฯ เตสญฺหิ รูปมตฺตญฺเญว อสิทฺธํ, กุโต อุปาทารูปตา; ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

อริยรูปกถาวณฺณนาฯ

5. อญฺโญ อนุสโยติกถาวณฺณนา

[700-701] อิทานิ อญฺโญ อนุสโยติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา ปุถุชฺชโน กุสลาพฺยากเต จิตฺเต วตฺตมาเน สานุสโยติ วตฺตพฺโพ, น ปริยุฏฺฐิโตติ ตสฺมา อญฺโญ อนุสโย, อญฺญํ ปริยุฏฺฐานนฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย อญฺโญ กามราคานุสโยติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ เหฏฺฐา อนุสยกถายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ สานุสโยติอาทิ ปน ตสฺมิํ สมเย อนุสยสฺส อปฺปหีนตฺตา สานุสโยติ วตฺตพฺพตํ, อนุปฺปนฺนตฺตา จ ปริยุฏฺฐิโตติ อวตฺตพฺพตํ ทีเปติ, น อนุสยปริยุฏฺฐานานํ อญฺญตฺตํ, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

อญฺโญ อนุสโยติกถาวณฺณนาฯ

6. ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถาวณฺณนา

[702] อิทานิ ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโตปิ ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ – ‘‘อปฺเปกทา, โภ ภารทฺวาช, อสุภโต มนสิกริสฺสามีติ สุภโตว มนสิกโรตี’’ติ (สํ. นิ. 4.127)ฯ ตสฺมา ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํเยว; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถาวณฺณนาฯ