10. ทสมวคฺโค

1. นิโรธกถาวณฺณนา

[571-572] อิทานิ นิโรธกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘อุปปตฺเตสิยนฺติ สงฺขํ คตสฺส ภวงฺคจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณน สเหว กิริยาติ สงฺขํ คตา กุสลา วา อกุสลา วา จตฺตาโร ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานรูปญฺจาติ ปญฺจกฺขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติฯ เตสุ หิ อนุปฺปนฺเนสุ ภวงฺเค นิรุทฺเธ สนฺตติวิจฺเฉโท ภเวยฺยา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย อุปปตฺเตสิเยติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตตฺถ อุปปตฺเตสิเยติ จตูสุปิ ปเทสุ พหุวจนภุมฺมตฺเถ เอกวจนภุมฺมํฯ อุปปตฺเตสิเยสุ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ อนิรุทฺเธสูติ อยญฺเหตฺถ อตฺโถฯ ทสนฺนนฺติ อุปปตฺเตสิยขนฺธานญฺจ กิริยขนฺธานญฺจ วเสน วุตฺตํฯ ตตฺถ ปฐมปญฺเห ขนฺธลกฺขณวเสน กิริยวเสน จ ปญฺเจว นาม เต ขนฺธาติ ปฏิกฺขิปติฯ ทุติยปญฺเห ปุริมปจฺฉิมวเสน อุปปตฺเตสิยกิริยวเสน จ นานตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ทฺวินฺนํ ปน ผสฺสานํ จิตฺตานญฺจ สโมธานํ ปุฏฺโฐ สุตฺตเลสาภาเวน ปฏิกฺขิปติฯ

กิริยา จตฺตาโรติ รูเปน วินา กุสลา อกุสลา วา จตฺตาโร คหิตาฯ กิริยาญาณนฺติ ปรวาทินา จกฺขุวิญฺญาณสมงฺคิกฺขเณ อรหโต อนุญฺญาตํ อนารมฺมณญาณํฯ นิรุทฺเธ มคฺโค อุปฺปชฺชตีติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, อนิรุทฺเธ อนุปฺปชฺชนโต ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ มโต มคฺคํ ภาเวตีติ ฉเลน ปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ ยสฺมา ปน ปฏิสนฺธิโต ยาว จุติจิตฺตา สตฺโต ชีวติเยว นาม, ตสฺมา สกวาที น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติฯ

นิโรธกถาวณฺณนาฯ

2. รูปํมคฺโคติกถาวณฺณนา

[573-575] อิทานิ รูปํ มคฺโคติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘สมฺมาวาจากมฺมนฺตาชีวา รูป’’นฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหิสาสกสมฺมิติยมหาสํฆิกานํ; เต สนฺธาย มคฺคสมงฺคิสฺสาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต สมฺมาวาจาทโย รูปํ, น วิรติโย, ยถา สมฺมาทิฏฺฐาทิมคฺโค สารมฺมณาทิสภาโว, เอวํ ตมฺปิ รูปํ สิยา’’ติ โจเทตุํ สารมฺมโณติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปฏิกฺเขโป จ ปฏิญฺญา จ ปรวาทิโน ลทฺธิอนุรูเปน เวทิตพฺพาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

รูปํ มคฺโคติกถาวณฺณนาฯ