10. นยถาจิตฺตสฺส กายกมฺมนฺติกถาวณฺณนา

[566-567] อิทานิ นยถาจิตฺตสฺส กายกมฺมนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา โกจิ อญฺญตฺร คจฺฉิสฺสามีติ อญฺญตฺร คจฺฉติ, ตสฺมา นยถาจิตฺตสฺส กายกมฺมํ จิตฺตานุรูปํ จิตฺตานุคติกํ น โหติ, วินาปิ จิตฺเตน ปวตฺตตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํเยว, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

นยถาจิตฺตสฺส กายกมฺมนฺติกถาวณฺณนาฯ

11. อตีตานาคตสมนฺนาคตกถาวณฺณนา

[568-570] อิทานิ อตีตานาคเตหิ สมนฺนาคตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สมนฺนาคตปญฺญตฺติ ปฏิลาภปญฺญตฺตีติ ทฺเว ปญฺญตฺติโย เวทิตพฺพาฯ ตาสุ ปจฺจุปฺปนฺนธมฺมสมงฺคี สมนฺนาคโตติ วุจฺจติฯ อฏฺฐ สมาปตฺติลาภิโน ปน สมาปตฺติโย กิญฺจาปิ น เอกกฺขเณ ปวตฺตนฺติ, อญฺญา อตีตา โหนฺติ, อญฺญา อนาคตา, อญฺญา ปจฺจุปฺปนฺนา, ปฏิวิชฺฌิตฺวา อปริหีนตาย ปน ลาภีติ วุจฺจติฯ ตตฺถ เยสํ อิมํ วิภาคํ อคฺคเหตฺวา ยสฺมา ฌานลาภีนํ อตีตานาคตานิ ฌานานิปิ อตฺถิ, ตสฺมา ‘‘เต อตีเตนปิ อนาคเตนปิ สมนฺนาคตา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํฯ เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ ‘‘อฏฺฐวิโมกฺขฌายี’’ติอาทิ ปน ลาภีภาวสฺส สาธกํ, น สมนฺนาคตภาวสฺสาติฯ

อตีตานาคตสมนฺนาคตกถาวณฺณนาฯ

นวโม วคฺโคฯ

10. ทสมวคฺโค

1. นิโรธกถาวณฺณนา

[571-572] อิทานิ นิโรธกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘อุปปตฺเตสิยนฺติ สงฺขํ คตสฺส ภวงฺคจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณน สเหว กิริยาติ สงฺขํ คตา กุสลา วา อกุสลา วา จตฺตาโร ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานรูปญฺจาติ ปญฺจกฺขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติฯ เตสุ หิ อนุปฺปนฺเนสุ ภวงฺเค นิรุทฺเธ สนฺตติวิจฺเฉโท ภเวยฺยา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย อุปปตฺเตสิเยติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตตฺถ อุปปตฺเตสิเยติ จตูสุปิ ปเทสุ พหุวจนภุมฺมตฺเถ เอกวจนภุมฺมํฯ อุปปตฺเตสิเยสุ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ อนิรุทฺเธสูติ อยญฺเหตฺถ อตฺโถฯ ทสนฺนนฺติ อุปปตฺเตสิยขนฺธานญฺจ กิริยขนฺธานญฺจ วเสน วุตฺตํฯ ตตฺถ ปฐมปญฺเห ขนฺธลกฺขณวเสน กิริยวเสน จ ปญฺเจว นาม เต ขนฺธาติ ปฏิกฺขิปติฯ ทุติยปญฺเห ปุริมปจฺฉิมวเสน อุปปตฺเตสิยกิริยวเสน จ นานตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ทฺวินฺนํ ปน ผสฺสานํ จิตฺตานญฺจ สโมธานํ ปุฏฺโฐ สุตฺตเลสาภาเวน ปฏิกฺขิปติฯ

กิริยา จตฺตาโรติ รูเปน วินา กุสลา อกุสลา วา จตฺตาโร คหิตาฯ กิริยาญาณนฺติ ปรวาทินา จกฺขุวิญฺญาณสมงฺคิกฺขเณ อรหโต อนุญฺญาตํ อนารมฺมณญาณํฯ นิรุทฺเธ มคฺโค อุปฺปชฺชตีติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, อนิรุทฺเธ อนุปฺปชฺชนโต ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ มโต มคฺคํ ภาเวตีติ ฉเลน ปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ ยสฺมา ปน ปฏิสนฺธิโต ยาว จุติจิตฺตา สตฺโต ชีวติเยว นาม, ตสฺมา สกวาที น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติฯ

นิโรธกถาวณฺณนาฯ

2. รูปํมคฺโคติกถาวณฺณนา

[573-575] อิทานิ รูปํ มคฺโคติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘สมฺมาวาจากมฺมนฺตาชีวา รูป’’นฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหิสาสกสมฺมิติยมหาสํฆิกานํ; เต สนฺธาย มคฺคสมงฺคิสฺสาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต สมฺมาวาจาทโย รูปํ, น วิรติโย, ยถา สมฺมาทิฏฺฐาทิมคฺโค สารมฺมณาทิสภาโว, เอวํ ตมฺปิ รูปํ สิยา’’ติ โจเทตุํ สารมฺมโณติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปฏิกฺเขโป จ ปฏิญฺญา จ ปรวาทิโน ลทฺธิอนุรูเปน เวทิตพฺพาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

รูปํ มคฺโคติกถาวณฺณนาฯ